Peter Weir: eloxio ao invisible

Este libro monográfico sobre o director australiano Peter Weir, escrito pola investigadora vasca Nekane E. Zubiaur, integra a colección “Signo e imágenes/Cineastas” da editorial Cátedra que dirixe Jenaro Taléns. Dende hai tempo esta colección non segue un patrón moi definido e está a botar man de investigacións do mundo académico, neste caso coa titoría de Satos Zunzunegui. Son estudos suxeitos ao interese do investigador cuxa publicación se xustifica por tratárense de directores moi coñecidos dos que non se cuestiona o seu papel na Historia do Cinema.

No caso de Peter Weir o libro resulta moi honesto ao destacar coma característica máxima do cineasta a súa transparencia. Zubiaur defíneo coma un artesán cinematográfico que ten coma principal facultade a capacidade de “contar” con recursos narrativos mínimos. O director australiano foi recrutado por Hollywood porque o seu perfil era perfecto para traballar ao son dos grandes estudios. Neste punto é onde se precisaba algo máis de concreción. A investigadora sitúa a Weir coma epígono do clasicismo en tempos no que esta práctica se deu en chamar posmodernidade: invisibilidade da cámara, revisitación de xéneros e reflexión metalingüística. Mais tamén é certo que a relectura de Weir non cae nunca no manierismo nin no distanciamento e as referencias son totalmente orgánicas e equilibradas.

Estruturalmente o libro non posúe grandes sorpresas e segue as pautas consolidadas na colección. Despois de revisar a etapa australiana e a norteamericana do director dedica un apartado ás súas teimas e estilo e, finalmente, fai análises pormenorizadas das películas. Neste último apartado a investigación entra en detalle no feito fílmico usando metodoloxías de estudio próximas á semiótica. Un afondamento que se acompaña cun oportuno aparato fotográfico.

Dentro da primeira parte destaca o interesante percorrido por unha case total descoñecida cinematografía australiana. Así, se facemos unha lectura interesada, vemos a supervivencia da singularidade cultural aguilloada pola absorción de culturas dominantes. Destacamos unha cita de Weir analizando a situación do cinema australiano (p.72):

“Fracasaremos. No podemos vencer. Es el modelo de todas las industrias nacionales. Somos como un paciente tendido en una cama que parece vivo, sano, y se pregunta por qué no puede abandonar el hospital –pero si miras debajo de la cama verás los conductos de plástico suministrando sangre y alimentos (…) No podemos divorciarnos del apoyo gubernamental, y no creo que podamos hacerlo nunca”.

Con este ánimo intenta afacerse á forza de Hollywood. Un amor e odio que deriva en grandes filmes que destacan a figura dos “outsiders” en contextos avasaladores. Deste modo, e dentro do “ventre da besta” realiza unha das obras mestras da década dos 90: El show de Truman (1999). Un filme onde xoga coas cartas marcadas para desenmascarar as relacións existentes entre os distintos axentes que compoñen o mundo do audiovisual. Ao mesmo tempo, un sistema de produción no que acadou moito éxito con filmes como Único testigo (1985), El club de los poetas muertos (1989) ou Master & Commander (2003). Weir é consciente do dobre xogo (p.133):

“Es posible encontrar un equilibrio entre o comercial e o artístico. Siempre supe que este camino era el más difícil que uno podía elegir, porque los riesgos de fracasar tanto en lo comercial y en lo artístico son mayores que si uno apuesta a una sola de las cosas”.

A lectura do libro despídese cunha sensación algo funesta. Na actualidade Peter Weir ten moi complicado erguer proxectos malia a súa exemplar capacidade de adaptación a un proceso de produción salvaxe e ao seu incuestionable aporte de calidade. O director australiano é moi crítico con esta situación (p.134):

“Veremos cuantas películas puedo hacer en el futuro, y no soy muy optimista. Hay que equilibrar el esfuerzo con el placer que proporciona, y ahora podría decir que no merece la pena. Es demasiado doloroso. (…) Nunca he sido un guerrero. Me siento más como un juglar, un trovador que cuenta sus historias de corte en corte. Y quizás sea el momento de empacar e irse. Quizá llevo mucho tiempo entreteniendo a esta corte.”

Xurxo González