martes, 31 de xaneiro de 2012

Ceo profundo en The tree of life


Galaxia do Sombreiro (Sombrero Galaxy), M104 ou NGC 4594. Galaxia espiral na constelación de Virgo.

NGC 4921. Galaxia espiral na constelación da Cabeleira de Berenice.

Nebulosa da Cabeza de Cabalo (Horsehead Nebula), Barnard 33 ou IC 434. Nebulosa difusa na constelación de Orión.

Nebulosa da Hélice (Helix Nebula), "o ollo de Deus" ou NGC 7293. Nebulosa planetaria na constelación de Aquarius.


Capturas do filme The tree of life de Terrence Malick. M?: catálogo Messier. NGC?: new general catalogue. IC?: index catalogue.

mércores, 25 de xaneiro de 2012

Adeus a Theo Angelopoulos

Un gran autor atropelado por un policía en moto: un triste símbolo dunha Europa cuxo destino se parece cada vez máis ao do Costa Concordia.



A noticia: o cineasta grego Theo Angelopoulos, Palma de Ouro en Cannes en 1998 por A eternidade e un día, faleceu onte vítima dun accidente de tráfico. O director foi derrubado por unha motocicleta mentres cruzaba unha rúa nun barrio da periferia de Atenas, onde estaba a buscar localizacións para o seu novo filme, O outro mar.

luns, 23 de xaneiro de 2012

Unha década case prodixiosa: Sobre modelos galegos do audiovisual (e 2)

por Manolo González

Segunda parte

Na anterior entrega sobre as políticas audiovisuais da Xunta de Galicia na década 2000-2010, pegámoslle un repaso ao denominado “modelo gallego” do audiovisual” nos tempos de Manuel Fraga. Agora finalizaremos a nosa accidentada viaxe na era Feijoo. Quero advertir previamente ao lector da imposibilidade de ser obxectivo na análise, por estar implicado institucionalmente no desenvolvemento do sector audiovisual galego nestes anos. Serei polo tanto subxectivo e parcial, mais quizais poida ser interesante o punto de vista de quen viviu en primeira persoa anos tan complicados -tamén apaixonantes-, e non tivera a ocasión de relatalos. Agora que a Damnatio memoriae está comezando a ser efectiva, quizais sexa o momento de recuperar o devalar do audiovisual galego nos anos inmediatos. Por motivos de espazo e oportunidade, tampouco farei ningunha referencia ao papel da TVG no audiovisual galego neste período, malia o seu papel imprescindíbel no desenvolvemento de calquera política audiovisual.

1.-E viñeron as eleccións autonómicas do 2005...

Así pois, chegaron as eleccións do 2005, que afastadas están na memoria colectiva, aínda que aconteceran hai tan só seis anos. Algúns de nós tiñamos fundadas esperanzas nos tempos novos que agromaban. O previsíbel é que os cambios democráticos sirvan para darlle oportunidade e pulo a novas políticas en calquera área de goberno. Coidabamos daquela que sería posíbel reconducir a política audiovisual da era fraguiana cara a novos horizontes, establecendo regras de xogo democráticas, cartografar camiños inexplorados e acadar ao fin un audiovisual propio, arela pola que algúns levamos pulando dende 1984.
Mais, xa no comezo, xurdiu un problema inesperado. Os negociadores do pacto de goberno bipartito adoptaron unha decisión que condicionará negativamente o tempo da lexislatura: a división competencial do audiovisual entre os dous socios de goberno. Unha das acusacións recorrentes á política audiovisual do bipartito será precisamente isa: a “división do audiovisual”.

De primeiras imos sinalar que, paradoxalmente, o principal responsábel da infortunada decisión foi o propio sector. Explícome: dende o mesmo instante no que se confirmou que a área de Cultura dependería do BNG, un fato de produtores -a meirande parte deles beneficiarios do “modelo audiovisual gallego” da era Fraga- comezaron a transmitir insistentemente aos responsábeis do PSOE unha consigna case unitaria: “Non permitades que o audiovisual galego caia nas garras do Bloque”. Sobre das razóns de tal consigna e os terrores infantís dalgúns ao nacionalismo galego poderíase escribir unha tesiña, pero “flotaba” no ambiente “empresarial” o temor de que o BNG modificase demasiado as regras do xogo do que fora, ata o momento, un magnífico e cómodo negocio. Sobre estes contactos e conversas hai, por certo, abondosas testemuñas. O caso foi que, para os negociadores do pacto de goberno, o audiovisual colleu un pulo protagónico non previsto, establecéndose un sorprendente e serio tirapuxa nos dous socios polo seu control. Os negociadores do PSOE xustificábanse “inxenuamente” coa convicción de que estaban a defender os intereses e desexos da propia industria e sentíanse arroupados socialmente, confundindo a parte co todo. Tamén, por suposto, pesaban as posibilidades de propaganda mediática e “glamour” inherentes ao cinema. O BNG pola contra, tan só defendía o que era natural en todos os recunchos do planeta (tamén na tradición e lexislacións española e galega): as políticas audiovisuais foran sempre competencia de Cultura e coido que, daquela, ninguén entendía a teima audiovisual do equipo de Touriño. Lamentabelmente non sabían que “estaban pelexando polos restos dun naufraxio, fume de exequias, unha desagradábel rémora de favoritismo, clientelismo, corrupción, malos hábitos administrativos e irrelevantes éxitos comerciais ou culturais – agás honrosas excepcións-, emigración dos profesionais do pais... todos eles resultados do chamado modelo gallego da era Fraga”.

Para resolver o conflito e non dilatar as negociacións de goberno, os socios optaron pola salomónica solución de repartirse as competencias e orzamentos do audiovisual entre os dous. Coa CRTVG, o reparto competencial terá un carácter transversal, o que permitirá, a pesar de numerosas disfuncións internas, ofrecer unha aparencia pública de política común diante da cidadanía, feito que non aconteceu co sector audiovisual, claramente instalado en dúas áreas diferenciadas de goberno por vez primeira dende a aprobación do Estatuto de Autonomía de Galicia.

2.- Pacto de cabaleiros?

A fractura beneficiou claramente ao PSOE: quedou coa Dirección Xeral de Comunicación Audiovisual e os dous organismos históricos -Consorcio e CGAI- cos seus case 50 funcionarios correspondentes, ademais de 5 millóns de euros dos orzamentos asignados ao audiovisual; en definitiva: equipos de traballo, visibilidade institucional, estrutura administrativa, tradición de xestión, posibilidades de modificación orzamentaria, impacto nos medios... Pola contra, Cultura quedou cos outros cinco millóns de euros -co gasto “condicionado” ás axudas a produción-, sen infraestruturas institucionais, nin funcionarios especializados ou apoio mediático algún -máis ben, acoso permanente á Consellería de Cultura- como todo lector informado xa coñece.

Malia a desigualdade obxectiva do “reparto”, ambos socios chegaron a negociar as políticas a seguir con “aparente” boa vontade. Partindo da análise profesional da cadea de valor na industria audiovisual, identificouse a intervención coordenada de cada socio nas diferentes estruturas do sistema. Cultura reservábase as competencias nos procesos que conducen a obtención da copia standard; e dicir, a idea, escrita de guión, desenvolvemento e produción; mentres a Secretaría Xeral de Comunicación traballaría sobre os procesos de comercialización, difusión e promoción exterior do audiovisual galego. A priori, o acordo era factíbel, realista e profesional –hai ademais referentes noutros territorios. En definitiva, para os que aturaron o marrón de “resolver o desacordo inicial”, o relevante non era tanto o consabido tópico do “organismo único”, senón que as institucións navegaran na mesma dirección. A ventá única só pode favorecer o pensamento único e o absolutismo audiovisual. Pola contra, resulta comprensíbel e lexítima a reivindicación dunha política audiovisual “única” que estableza sinerxías obrigatorias entre todos os organismos da Administración. No pacto establecíase ademais que o CGAI dependera organicamente de Cultura, a fin de dispor dunha ferramenta institucional para vehicular a política audiovisual da Consellería de Cultura. Ambas partes comprometíanse a intercambiar proxectos e propostas de cara ao sector, en definitiva unha política audiovisual consensuada e na que participarían lealmente ambos socios en beneficio do audiovisual galego.

Mais deseguida os antigos promotores do “modelo Audiovisual Gallego” viron o ceo aberto coa nova situación: con habilidade, aproveitándose de contactos e medios de comunicación ou da ignorancia sobre o devalar do audiovisual dalgúns políticos socialistas, conseguiron o que semellaba imposíbel: a súa continuidade -e por ende a do propio “modelo gallego”- nun novo goberno que se definía “de progreso”. O CGAI quedou adscrito á Secretaría Xeral sen mais explicacións. E así foi como a política da dereita fraguiana colouse de rondón entre as filas do PSOE, pois en realidade, todas as iniciativas que xestionaron no tempo do goberno bipartito -agás algunhas accións novidosas da Dirección Xeral de Comunicación- non deixaron de ser unha mera continuidade de programas, estilos de goberno, e actuacións puramente mediáticas, de xesto e cerimonia, exactamente iguais as do anterior goberno conservador, como analizaremos mais adiante. O “modelo gallego” do audiovisual conseguiu sobrevivir baixo o paraugas da Secretaría Xeral de Comunicación e impregnar a súa acción de goberno..

3. Pola banda de Laiño (Cultura)

A unidade audiovisual da Consellaría de Cultura e Deporte -composta inicialmente por un simple asesor- comezou a dura travesía do deserto, teimosa por construír un xeito diferente de desenvolver o audiovisual galego como correspondía a un novo goberno lexitimado polas urnas. “É o que hai, e o único que se pode facer nesta situación e tirar para adiante cós vimbios que un ten e intentar darlle unha volta ao audiovisual do país”, dicía a Conselleira de Cultura daquela. A inexistencia de estrutura administrativa algunha, ou algo que se lle parecera, xerou a necesidade de crear un “ente” denominado “Axencia Audiovisual galega”, composta por un par de funcionari@s –magnífic@s por certo- e que terían que aturar dificultades administrativas de toda índole nos seus tres anos de vida.

Dende o comezo da súa andaina, apostouse por construír unha política audiovisual innovadora dende unha perspectiva de esquerda, con dous eixes centrais de acción: democratizar a produción e posteriormente democratizar a difusión do audiovisual galego. Unha análise pormenorizada das accións realizadas durante a lexislatura podería demostrar empiricamente que todas respiran ao abeiro destes cinco principios vertebradores:

1) Principio de igualdade de oportunidades e transparencia na xestión
2) Fortalecemento do tecido profesional e empresarial galego
3) A aposta polo talento e a innovación tecnolóxica.
4) A emerxencia dun audiovisual con identidade e mirada propia
5) Sinerxía co resto de industriais culturais do país..

De primeiras, a Axencia entendeu que viviamos tempos novos, nas portas dunha crise estrutural do audiovisual a nivel planetario que estaba a provocar profundas e inminentes mudanzas tecnolóxicas, modificando as relacións de empresas e cidadáns coas imaxes –na súa produción, distribución e consumo-
Pola contra, o modelo sistémico clásico, ancorado na inercia da súa traxectoria histórica, non estaba a respostar con axilidade aos cambios tecnolóxicos vertixinosos nos sistemas e modelos de produción, distribución ou consumo e moi especialmente na rede. Calquera institución intelixente con responsabilidades de política audiovisual debería adaptarse as mudanzas con antelación e traballar en consecuencia. En definitiva, a Axencia proxectaba anticiparse ás previsíbeis consecuencias da revolución dixital tanto nos modelos de produción como no uso e consumo das novas tecnoloxías de comunicación; mais todo iso supuña traballar a medio e longo prazo, algo ao que non están afeitos os nosos políticos e xestores. Un exemplo: partíase da constatación de que existía un “mundo paralelo” de creadores producindo contidos que non respostaban aos modelos narrativos da industria tradicional, e que tiñan ademais serias dificultades en ser entendidos ou aceptados polos produtores “convencionais”. Sen embargo, dialogaban coas súas pezas en pé de igualdade cos creadores doutras partes do planeta. Un mundo paralelo de creadores aos que se propuxo dar voz e alento con estratexias contundentes de apoio cara unha necesaria renovación xeracional do audiovisual galego.

Así pois, de comezo, a política audiovisual da Consellaría de Cultura intentou reconducir unha situación herdada da era Fraga que se gababa dun desenvolvemento resultadista do sector en base a coproducións con produtoras doutras partes de España e nas que as produtoras galegas tiñan unha porcentaxe minoritaria, agás honrosas excepcións. Remudáronse completamente as regras do xogo da etapa anterior en consenso con TODAS as asociacións do sector -non só as produtoras- para incrementar o tecido empresarial e profesional autóctono nos proxectos subvencionábeis. O principio de igualdade e transparencia aplicouse ás comisións paritarias de valoración, profesionais, renovábeis anualmente e representativas das diferentes áreas funcionais do cinema. Mal que lle pesara a algúns, a Axencia foi aire limpo e transparente no tocante ás subvencións, visíbel a través da súa única ventá de contacto co exterior: a súa premiada e innovadora Web -mais dun millón de visitas dende o seu inicio-, un punto de encontro de enorme prestixio e utilidade profesional, pero tamén social -mesmo tachada de “demasiado transparente”-, porque todas as decisións administrativas, así coma o diario acontecer do audiovisual galego se publicitaban practicamente en tempo real. Ao fin, agromou un discurso plural, aberto, diáfano e democrático sobre o cinema en Galicia.

A Axencia pretendeu ademais acurtar o desfase entre a realidade tecnolóxica vertixinosa e a inercia da industria galega, introducindo aspectos que poden considerarse vangardistas dende o punto de vista da política audiovisual española e que foron “copiados” por outras Administracións. Como actuacións relevantes podemos citar: a homologación europea das axudas á produción pola Dirección Xeral da Competencia no ano 2008; o apoio a óperas primas e a segundas obras de directores galegos, a aposta explícita pola animación e nomeadamente a curtametraxe animada; a diferenciación entre os "documentais de difusión cultural” e os "documentais de creación" que favoreceu a emerxencia dunha magnífica colleita de documentais de autor en Galicia por vez primeira na súa historia; a insólita e criticada inclusión de axudas individuais á realización de "longametraxes dixitais" do que sairán filmes tan salientábeis e diferentes como 18 comidas, Tralas luces, Todos vos sodes capitáns ou Dous fragmentos Eva, entre outros; a constitución da figura dos "creadores individuais" que podían acceder á axudas directas sen necesidade de produtora; o impulso á creación de contidos dixitais e interactivos (mesmo os videoxogos); o novidoso apoio ao desenvolvemento de formatos televisivos; o establecemento de criterios de converxencia co resto de industrias culturais galegas, etc. Unha profunda “re-volta” das políticas audiovisuais precedentes, que ao fin democratizaba a produción e garantía a igualdade de oportunidades.

No tocante á difusión audiovisual, a rede alternativa Cinemas dixitais -en case 200 concellos galegos de todas as ideoloxías- pretendía ser o xermolo dun proxecto cobizoso de futuro: un circuíto autosostíbel en colaboración co ICAA, abrindo a posibilidade de establecer un “mundo paralelo” da distribución-exhibición, “alternativo” á programación comercial; e Flocos TV, que tivo un éxito espectacular converténdose na páxina mais visitada do audiovisual galego cunha especial incidencia nos centros educativos. Ambas iniciativas son, sen dúbida, o meirande esforzo institucional realizado por democratizar a difusión do audiovisual galego dentro do noso territorio.

En definitiva, tratábase de abrir novas fiestras sen fechar as existentes, abertas pola inercia da produción galega ao longo da súa breve historia. Por exemplo, apostouse dende o principio por filmes comerciais producidos “dende Galicia” como Celda 211, Crebinsky ou Pradolongo. Mais a Axencia tamén fixo realidade unha das reivindicacións históricas do sector industrial: as axudas automáticas baseadas en parámetros obxectivos e automáticos para estimular o “cinema industrial”. Os resultados da política de fomento á produción ofrecen equilibrio e variedade, representando todos os modelos de produción posíbeis: dende óperas primas e cinema de autor, ata o cine "comercial"; coproducións con outros territorios ou producións de baixo orzamento, cinema dixital, directores foráneos ou directores galegos. Asemade, identificamos unha total variedade de contidos representativos de todos os xéneros: thriller, comedia, cinema social, drama, road movie, infantil, experimental... Por vez primeira, incorpórase decididamente a muller ao audiovisual e increméntanse os filmes rodados en lingua galega.

Mais, para a Axencia Audiovisual, non houbo ningún proxecto -subvencionado ou non- que non recibira acubillo permanente ao longo do seu proceso de produción mediante a colaboración activa na procura doutras fontes de financiamento como as Sociedades de Garantía recíproca ou en televisións de ámbito estatal, acompañando institucionalmente aos proxectos dende o guión ata a obtención da copia standard.

Resumindo, aquelas “tentacións dogmáticas e un chisco endogámicas” que criticaban algúns, deron como resultado a mais importante colleita de filmes da historia do cinema galego. Porque os números son contundentes: o eido da produción acadou a cota máxima da historia no 2007 con 273 títulos producidos; pero tamén a calidade de filmes e documentais comezou a recoller premios en numerosos festivais estatais e internacionais, nunha onda que perdurará mesmo ata o ano 2011.

Sen embargo, o traballo arreo dos traballadores da Axencia nunca tivo o apoio mediático da prensa galega, mais tampouco dos medios de comunicación “relacionados“ co BNG -quizais por unha certa desconfianza, mais sobre todo por descoñecemento do sector. Como se insistía repetidamente: na Axencia traballábase a medio prazo, obxectivo arredado dos intereses habituais da clase política do país.
Ademais, a precariedade e nula autonomía administrativa, a súa escasa “visibilidade” no organigrama da Consellería de Cultura foron outros handicaps nos seus magros resultados mediáticos, que non reflicten o salientábel traballo realizado. A solución de futuro e o destino da Axencia estaban na Agadic, un instrumento extraordinario; unha grande oportunidade de futuro para o desenvolvemento da industria audiovisual galega elaborada coa lei de Axencias e que deixaría obsoleto e inútil ao Consorcio, clara herdanza do “modelo gallego”. Foi unha magoa que non nacera antes e desenvolvera a súa estrutura orgánica a tempo, para deixar o audiovisual organizado dentro dunha magnífica ferramenta administrativa cuxo case infinito potencial os seus xestores actuais non saben ou non queren optimizar.

4. Pola banda de Lestrove (Secretaría Xeral de Comunicación)

Pola contra, no outro “lado” do goberno, o balance da lexislatura será algo mais cativo, porque non deixou de facer seguidismo das iniciativas e programas creados na etapa de Manuel Fraga a través do Consorcio audiovisual de Galicia, agora a maior honra da Secretaría Xeral de Comunicación e do Presidente da Xunta de Galicia.

Os obxectivos eran basicamente “mais do mesmo”: continuar coa construción de Galiwood, un construto teórico que faría de Galicia a “terra de cine” necesaria, o “espello no que mirarse o cinema español”, (e coproducir), “un modelo administrativo orixinal”, en palabras escritas aínda no 2009 por un dos promotores do modelo agora apropiado polo PSOE. Un sistema que utilizaba, sobre todo, a propaganda nos medios e os cocktails para amosar o seu compromiso co sector a través da pompa e circunstancia. No decurso da lexislatura non existiu un documento-programa que describise os principios ou filosofía da acción institucional e argumentase con criterios racionais os obxectivos da política audiovisual desta área do goberno.

Porque os programas específicos do Consorcio Audiovisual viñan ser idénticos aos do “modelo gallego do audiovisual” da etapa anterior; nin sequera foi considerado necesario o seu retoque ou adaptación aos novos tempos polo goberno socialista: as mesmas convocatorias para coproducións minoritarias con Arxentina (e mais Brasil), coma o fiasco de Raíces, un programa “a maior beneficio” do cinema arxentino, pero de dubidosa repercusión no audiovisual galego. Por certo, produción non era competencia de Cultura?

Continúa incombustíbel o “Plan de Internacionalización”, vixente dende o 2002 e que aínda hoxe ninguén sabe exactamente en qué consiste, agás os custosos saraos de produtores nesta e doutra banda do mar, denominados enfaticamente “misións comerciais”, ou as viaxes de funcionarios para repartir custosos catálogos polos festivais adiante, sen render nunca conta dos resultados das devanditas “accións de internacionalización”.

Tamén terá continuidade o programa Curtas -coa incorporación de Docus-, consistente na selección (?) e posterior envío de DVDs a festivais, de nula repercusión nos autores e no que os creadores individuais non podían participar ao non ser producidos por unha produtora. Asemade, tamén do pasado inmediato procede o programa obsoleto “Audiovisual nas aulas” do que xa falamos no artigo anterior. E o CGAI, en stand by, observará o devalar dos días con languidez institucional –malia súa espléndida e coherente programación para os habitantes de Coruña.

As únicas “novidades” relevantes nestes catro anos foron: a creación de “Sempre Cinema”, unha empresa inversora mixta formada por un 50% de capital público (IGAPE) e outro 50% da -“intocable e intachable” daquela- Caixa Galicia, a súa vez accionista e copropietaria de varias produtoras audiovisuais (?). Unha empresa opaca, xestionada por “executivos” que, por exemplo, non entraron en Celda 211, porque coidaron que “non tiña ningunha viabilidade comercial” (vaia instinto!). Aínda que si financiaron Los girasoles ciegos e Los muertos van deprisa. Por certo, produción non era competencia de Cultura?

A segunda gran iniciativa novidosa dos herdeiros do “modelo gallego” foi a instrumentalización da figura de Chano Piñeiro cos premios do mesmo nome, outorgados a “grandes defensores do cinema galego” como Jaime de Armiñán, José García ou Alejandro Amenabar, cun espírito absolutamente contrario ás arelas e filosofía vital do finado director galego. E ao fin, a AG, unha revista en custoso papel couché cun obxectivo descarado de “propaganda política” na que ningunha iniciativa da Axencia Audiovisual Galega mereceu figurar, aínda que si foi memorábel o tremendo eco provinciano que se lle deu á visita do importante “promotor do audiovisual galego” e mestre de ética televisiva, Paolo Vasile, mandamais de Telecinco. Tamén se reeditaron dous luxosos libros, practicamente cos mesmos contidos publicados a comezos da década, agás cun novo prólogo, desta volta, do propio Presidente Touriño.

Pola contra, algunhas iniciativas da Dirección Xeral de Comunicación resultaron frescas e diferentes, entre outras, a súa actitude dialogante e áxil interlocución co sector, a magnífica convocatoria de axudas a festivais que, por primeira vez, establecía regras de xogo democrático para todos; ou a aposta polo talento novo e as tecnoloxías de comunicación de Curtas na Rede, todos eles programas e iniciativas que tamén contaron co apoio explícito da Axencia audiovisual galega.

5.- O balance do Bipartito

Malia os claroscuros destes anos, o balance global das política(s) audiovisuais do goberno bipartito é moi positivo. Certo é que corrían tempos de “vacas gordas” e polo tanto foi mais doada a instrumentalización de ferramentas e programas para incentivar o sector. Mais os dous socios mantiveron interlocución permanente con todos os seus axentes sociais. Ao fin, a política audiovisual xa non era entendida como “a que defendía os intereses dos produtores” senón que, por vez primeira, foron consideradas as arelas de guionistas, directores, actores, técnicos e afeccionados. A figura do director e o concepto de “talento” recuperou o seu papel nunha industria que tiña semiesquecida unha compoñente fundamental da súa razón de ser. As axudas ao talento evidenciaron ademais que non son precisos custosos orzamentos ou grandes estruturas para producir audiovisual competitivo e de interés fora e dentro das nosas fronteiras. Agora mesmo, algúns dos autores desa xeración -para algúns “Novo cinema galego”- están a viaxar por relevantes festivais internacionais falando de “tu a tu” con todas as correntes da creación audiovisual contemporánea.

Os proxectos de cinema comercial e telefilmes fixéronse máis “galegos” tanto en temáticas como en participación de actores, técnicos e directores do país. Algunha produción comercial coma Celda 211 arrasou en premios e público durante 2009 e 2010 cun éxito espectacular no conxunto do estado. Mais tamén medrou o número de produtoras e postos de traballo; creáronse empresas de servizos –algunha delas punteira- e en xeral, existía sensación de futuro para o sector a pesar das dificultades e da división competencial. A mesma competencia entre as dúas áreas do goberno -mamá ou papá- fomentou compromiso institucional con iniciativas da sociedade civil, favorecendo a diversidade, pluralidade e visibilidade do cinema galego en eventos e foros de todo tipo, nuns anos nos que abondou a información sobre o audiovisual nos medios de comunicación. Tamén se multiplicaron os festivais de cinema baixo criterios democráticos de financiamento. O sector desenvolveuse en función do talento e capacidade: os que amaban o cinema como medio de expresión e creación artística; os defensores do cinema comercial, e mesmo os partidarios das coproducións minoritarias tiveron o seu espazo e interlocución institucional. Quizais esa pluralidade de puntos de vista e o debate libre entre diferentes xeitos de achegarse ao audiovisual fose unha das características destes anos: as dialécticas entre industria e creación, os modelos e formatos de produción posíbeis, a incorporación de novas tecnoloxías, o papel das administracións no sector, etc. Houbo liberdade e propósito de abrir novas portas sen pechar ningunha das existentes. Un magma de ideas e liñas de acción que precisaba doutra lexislatura para consolidarse.
Cara ao final da lexislatura, tanto o sector coma os mesmos políticos xa estaban convencidos de que non se repetiría a división competencial, que malia causar friccións e problemas menores, non obstaculizou o devalar do audiovisual galego, por moito que algúns se laiasen do seus propios fracasos. A Administración non produce contidos nin estrea filmes, a súa obriga é asegurar políticas e mecanismos que contribúan a desenvolver o potencial de empresas e creadores baixo o principio de igualdade de oportunidades. Daquela todos estabamos convencidos de que ao cabo existiría unha única política audiovisual que optimizaría as sinerxías institucionais da administración en tempos futuros.

6.- E viñeron as eleccións autonómicas do 2009...

E que podemos dicir da política audiovisual do período 2009-2011?. Pois... practicamente nada, o que xa precipita o final desta viaxe. En realidade, nada se pode comentar como xa todo o mundo sabe. Dende que comecei a interesarme polo audiovisual galego alá polo 1983, nunca vira cousa igual. A Xunta de Feijoo -como en case todo o demais-, non goberna, destrúe...

Certo é que a Gran Recesión ten acougados os corazóns da meirande parte da poboación. Mais precisamente nos momentos difíciles é cando a clase política non pode deixar de actuar sobre un sector produtivo que xera emprego e riqueza e que, ademais, transmite a imaxe do país ao resto do mundo. A súa inacción está poñendo en perigo vinte e cinco anos de crecemento ininterrompido e un tecido profesional que custou moito esforzo erguer entre todos. Mais polo de agora, non se coñece un só político do goberno a quen o asunto lle interese “de verdade” -tanto Pérez Varela como Manuel Fraga amosaron interés real polo audiovisual. Se escribimos no Google News as palabras “cine galego”, “audiovisual galego” ou curtametraxe, comprobaremos que hai meses que nin sequera aparecen nos medios de comunicación. Iso si, asistimos a un cínico revival interesado dalgúns dos seus “responsábeis” cando louvan "a fortaleza, calidade e talento do audiovisual galego contemporáneo” -referíndose a producións realizadas ao abeiro do goberno bipartito- mentres que, co pretexto da “Gran recesión”, afogan irremisibelmente o sector cara a súa desaparición, polo menos ata que cheguen instrucións concretas do flamante goberno “amigo” de Madrid. Ou é a outra cara do programa oculto do modelo gallego: que desapareza o tecido empresarial para que só permanezan as grandes produtoras e moi especialmente as dependentes dos medios de comunicación?.

A división funcional – o erro Touriño- segue a manter o mesmo leitmotiv na dicotomía Agadic-Cultura versus Consorcio-Secretaría Xeral, pero agora sen interlocución e compromiso algún co sector, nunha obvia parálise institucional, un desastre sen paliativos, que está rematando coas esperanzas dos empresarios do audiovisual galego, dos amadores do cinema e dos festivais e mostras do país. E por favor, que alguén explique cómo é posíbel que a Filmoteca de Galicia (CGAI) aínda non dependa de Cultura coma en todos os restantes países do planeta...

Por outra banda, a “Damnatio Memoriae” foi devastadora para todas as iniciativas democráticas e innovadoras: fora Flocos TV, Cinemas dixitais, o sitio web da Axencia, a convocatoria pública de festivais, Curtas na rede, a transparencia, a información, as comisións paritarias e renovábeis anualmente. Pola contra, no Consorcio Audiovisual semella que continúan vivos algúns programas das etapas anteriores (imposíbel sabelo porque nin teñen unha web operativa). Pero o máis grave é que, case tres anos despois, non exista información pública algunha da política audiovisual -ou algunha idea ao respecto- da Administración Autónoma, e que o sector se manteña incomprensibelmente enmudecido e resignado. Certo que manteñen xuntanzas, encamiñadas máis ben á enredar nas convocatorias de subvención que a esixir un plan global de actuación no audiovisual, pero a transparencia e a información pública sobre as accións do goberno é un dereito irrenunciábel da cidadanía.

Tampouco a oposición ten amosado demasiado interés pola política audiovisual -agás as permanentes interpelacións no parlamento da deputada do BNG, Ana Pontón-. En fin, pobre audiovisual galego: un sector definido como estratéxico, pero sen ningunha estratexia para o sector. Nin a ten, nin se espera, nin se lle esixe.

Nestes momentos, o audiovisual galego “tradicional” é un barco varado e desnortado, sen capitáns, escaso orzamento e nula estratexia, baixo unha política inexistente, nun tempo que vai camiño de denominarse no futuro “trienio negro”, “lexislatura perdida” ou “tempo da devastación planificada dun sector”. Menos mal que o “mundo paralelo”, onde todos son capitáns e navegan en pequenas dornas, continúa a proporcionarnos ledicia, esperanza e orgullo cos seus pequenos filmes, desprezados pola industria e a crítica oficialista, pero que están a colocar a bandeira do cinema galego en todos os grandes peiraos da creación audiovisual contemporánea.

Artigo escrito para a revista Tempos Novos

sábado, 21 de xaneiro de 2012

Este país é só para os velhos?

Dario Oliveira, codirector do festival de Curtas de Vila do Conde, comparte connosco este excelente e revelador artigo que escribiu para o Jornal de Letras Artes e Ideias

O apoio à cultura em Portugal deveria continuar a sua missão de incentivo à criação e à produção. O anunciado corte radical para o apoio ao cinema feito em Portugal inviabiliza a produção nacional que deveria ser uma prioridade política, o espelho da nossa sociedade, uma forma de fixar os artistas e os jovens que precisam agora mais do que antes de acreditar neles próprios e num futuro em Portugal, todos deveriam ter direito a sonhar com serem felizes e poderem trabalhar sem sair do seu país.

A partir de 2012 corremos o sério risco vermos os jovens partir e de ficarem cá os mais velhos, reformados e doentes, este país é cada vez mais para os idosos. Os que ficarem, ficarão sozinhos, tristes e abandonados por aqueles que nos deviam defender e representar, pois cada vez mais, não representam nem defendem ninguém, defendem-se e representam-se.

Em 20 anos de trabalho regular ao servico da divulgação do cinema feito em Portugal, de militância assumida e de apoio à produção nacional, trabalhei para que o nosso país viesse a ser melhor culturalmente, sempre o fiz, consciente do que seria melhor para o futuro da cultura em Portugal, enquanto diretor permanente do Festival de Curtas Metragens de Vila do Conde, durante a minha missão de programador na Capital da Cultura Porto 2001 onde pude contribuir ativamente para o apoio à produção de vários filmes portugueses e mais recentemente coordenando a produção de 10 curtas metragens nacionais no âmbito do projeto Estaleiro em colaboração com os Cursos Universitários Audiovisuais no norte do país.

O nosso cinema tem sido subsidiado através de meios que não pesam aos contribuintes, ao contrário do que muitos dizem inconscientemente e ficará como testemunho duma época em que houve uma política de apoio à cultura, são imagens, histórias, visões e ideias de uma época, ficarão muito para lá da vida destes políticos, porventura tranquilizados com estas medidas cegas que acabaram de impôr ao país, em breve uma população inteira não terá escolha e contribuirá irresponsávelmente de cada vez que vai ao cinema para as empresas americanas que directa ou indiretamente controlam a distribuição de cinema de entretenimento em Portugal.

Alguém nos bastidores, andará a informar muito mal o Senhor Primeiro Ministro e o Senhor Secretário de Estado da Cultura, pois parece-me muito pouco provável que alguém no pleno domínio de todas as informações relevantes e verdadeiras sobre estas matérias se aventure a cortar a 100% os apoios ao cinema português. Afinal o dinheiro que vai faltar, vinha das taxas de publicidade da televisão, para onde irá esse dinheiro agora?

Os esperados 30% de corte para o cinema, à imagem do que se passa na generalidade, seriam coerentes com as políticas atuais, mas arruinar desta forma aquilo que é um património audiovisual em ascensão e uma rede de produtoras e de postos de trabalho que geram e produzem bens culturais, negando o direito de apoiar um dos nossos maiores bens culturais? Porquê? Ainda por cima a tão baixo custo.

O cinema português conseguiu ao longo das ultimas décadas, sobreviver primeiro, depois alargar horizontes e mercados e impôr-se junto da crítica e dos circuitos de distribuição internacionais e agora mais do que nunca apresenta-se com capacidade de continuar a crescer, mas alguém deseja a sua morte e isso sim é grave. Assim sendo, alguém ficará na história como o carrasco desta morte anunciada.

Grave, também, será a situação de toda uma rede profissional que cresceu nas últimas décadas e que é sem dúvida parte importante das indústrias criativas, geradoras de trabalho e de rendimento. Para muitos, será a falência imediata. Perderemos todos, cultural e socialmente, serão mais umas centenas de desempregados, a que muito poucos políticos serão sensíveis.

Quero deixar um apelo para que todos, nas universidades, nas redes sociais, em casa, com os amigos não deixem de falar sobre este atentado à cultura que todos estamos a acompanhar, com um único objetivo, espalhar a verdade e mobilizar a opinião pública. É um dever cívico que nos assiste a todos.

Poucos conhecem por dentro os verdadeiros mecanismos de financiamento público para a cultura em Portugal e por isso somos facilmente manipulados em termos de opinião, a gravidade e irresponsabidade dos nossos governantes relativamente a estes assuntos, não deveria ficar apagada com o silêncio de uma sociedade que se quer livre e esclarecida.

Avizinha-se um período mais ou menos longo onde nos vamos habituar a viver em Portugal, um país sem cinema, sem arte e sem jovens.

Em fevereiro próximo o filme Tabu de Miguel Gomes representa dignamente o cinema feito em Portugal na Competição Oficial de um dos mais importantes Festivais Internacionais de Cinema, em Berlim. O meu maior desejo é que triunfe aos olhos do júri, dos críticos e do público. O cinema português assim o merece.

Dario Oliveira

mércores, 18 de xaneiro de 2012

El cine clama por el Festival de Gijón

Profesionales del cine de todo el mundo realizan una petición conjunta por la restitución de José Luis Cienfuegos.

Entre los más de 400 firmantes de este manifiesto se encuentra representada prácticamente la totalidad de cineastas españoles, con directores de todas las generaciones y estilos.

Entre ellos, tres de los nominados al Goya a la mejor película en esta edición (Pedro Almodóvar, Mateo Gil y Enrique Urbizu), cineastas consagrados (Montxo Armendáriz, Víctor Erice, Jaume Balagueró, Iciar Bollaín, Jordi Cadena, Isabel Coixet, Judit Colell, Javier Corcuera, José Luis Guerín, Alex de la Iglesia, Emilio Martínez Lázaro, Pere Portabella, Marc Recha, Gonzalo Suárez, David Trueba, Fernando Trueba, Enrique Urbizu, Agustí Villaronga), y la mayoría de los cineastas que han debutado en la última década (Santi Amodeo, Ramon Lluis Bande, Juan Cavestany, Eduardo Chapero-Jackson, Borja Cobeaga, Mar Coll, José María de Orbe, Andrés Duque, Juan Carlos Fresnadillo, Cesc Gay, Isaki Lacuesta, Oliver Laxe, Claudia Llosa, Los Hijos, Kike Maíllo, Alberto Morais, Oscar Pérez, David Pinillos, David Planell, Javier Rebollo, Alberto Rodríguez, Jaime Rosales, Ramón Salazar, Daniel Sánchez Arévalo, Albert Serra, Koldo Serra, Jonás Trueba, Daniel V. Villamediana, Nacho Vigalondo, etc)

También se han sumado al manifiesto numerosos cineastas de todo el mundo, entre los que destacan importantes iconos del cine independiente: Atom Egoyan, Abel Ferrara, Lisandro Alonso, James Benning, Tom Dicillo, Bertrand Bonello, Paulo Branco, Jonahan Caouette, Jem Cohen, Patricio Guzman, Hal Hartley, Barbara Hammer, Monte Hellman, Ken Jacobs, Harmony Korine, Raya Martin, Lucía Puenzo, Carlos Reygadas, Jean Claude Rousseau, Ben Russell, Todd Solonz, Pablo Stoll, etc.

Entre los firmantes también hay una nutrida representación de actores (Elena Anaya, Alex Angulo, Geraldine Chaplin, Quim Gutiérrez, Lluis Homar, Elvira Mínguez, Raúl Cimas, Joaquín Reyes, Ernesto Sevilla, Alberto San Juan, Antonia San Juan, Unax Ugalde), productores (Luís Miñarro, Paco Poch, Felipe Lage, Cristina Huete, Simón de Santiago), programadores y directores de festivales internacionales (Olivier Père, director del festival de Locarno; Jean Pierre Rhem, director del festival de Marsella; Josetxo Cerdán, director de Punto de Vista), críticos y periodistas cinematográficos (Nicole Brenez, Quim Casas, Jordi Costa, Román Gubern, Kent Jones, Carlos Losilla).

-Manifiesto: POR LA RESTITUCIÓN DEL DIRECTOR DEL FESTIVAL DE GIJÓN

-Lista de asinantes

Baixo o signo de Cetus



A Alejandro e Penélope, pais dun neno que nacerá baixo o signo de...

Como moitos de vostedes saberán, o Zodíaco é o conxunto das doce constelacións (permitan a licencia polo de agora) sobre as cales se debuxa a Eclíptica, e que conforman o pano de fondo polo que vai pasando o Sol, a Lúa e os planetas na súa marcha pola bóveda celeste. Menos coñecido é o feito de que a causa do movemento de precesión da Terra, que fai que o seu eixo de xiro se sacuda coma unha peonza describindo un círculo completo ao longo duns vinte e seis mil anos, ese decorado non é sempre o mesmo, senón que varía ao considerarmos periodos de tempo amplos. Hoxe o eixo da Terra apunta cara a Estrela Polar, mais non sucedía iso cando nacían as civilizacións nas beiras do Tigris e do Éufrates, por exemplo, e tampouco se dará esa feliz casualidade (tan útil para orientarse pola noite no hemisferio norte) dentro de seis ou sete mil anos, como poderán comprobar os nosos descendentes se é que daquela fica alguén aquí para contalo.

A división do camiño do Sol en doce constelacións foi feita hai moitos, moitísimos anos. Os horóscopos que saen nos periódicos e nas revistas seguen dicíndonos que os nacidos entre o 21 de marzo e o 20 de abril pertencen ao signo de Aries, dando por suposto que é entre esas datas cando o Sol transita polas fronteiras absolutamente arbitrarias que lle asignamos a tal constelación. Mais o certo é que hoxe en día as cousas non son así. Calquera persoa pode entreterse a comprobar en que datas o Sol atravesa cada constelación do Zodíaco botando man de sinxelos programas de ordenador. Eu fixen a proba, e estes son os resultados. Non tomen con demasiada rixidez as datas; máis ben recoméndolles que as estendan no seu proprio proveito, e se de verdade queren ser Leo, digan que son Leo aínda que teñan nacido en plena primavera.

19 Abril: Aries
14 Maio: Taurus
22 Xuño: Gemini
22 Xullo: Cancer
12 Agosto: Leo
18 Setembro: Virgo
1 Novembro: Libra
24 Novembro: Scorpius
1 Decembro: Ophiucus
19 Decembro: Sagittarius
21 Xaneiro: Capricornus
17 Febreiro: Aquarius
12 Marzo: Pisces

Como poden ver, as constelacións zodiacais son trece e non doce. De feito, se me animan un pouco diríalles que son catorce: se coñecen algún rapaz que nacera aí polo 27 ou 28 de marzo, cóntenlle cando sexa maior que ten o privilexio de ter nacido baixo o signo de Cetus, constelación que o Sol roza por esas datas. E sobre todo, tráteno ben e procuren que sexa feliz. Aos do signo de Cetus, e a todos os demais.

xoves, 12 de xaneiro de 2012

Comunicado de José Luis Cienfuegos

[English version: PDF, 36KB]

Ante mi cese por parte del Ayuntamiento de Gijón como director del Festival Internacional de Cine de Gijón, y con el solo deseo de corresponder al legítimo interés mostrado por los medios de comunicación regionales y nacionales por conocer mi opinión sobre mi destitución, hago la siguiente declaración, que es la única que debe considerarse como expresada públicamente.

1. Balance de cuentas y cifras de espectadores de la 49 edición del FICXixón

Cumplida la 49 edición y prácticamente cerrado el presupuesto, son las fechas en las que tradicionalmente comparecemos ante los medios de comunicación para ofrecer el balance económico e informe completo de asistencias del pasado certamen celebrado a finales de noviembre de 2011. Una vez más, tengo la satisfacción profesional y personal de comunicar, en nombre de todo mi competente equipo, unos resultados indiscutiblemente favorables, y que se pueden resumir así:

- En el capítulo económico, el balance es elocuente: más ingresos de los previstos, menos gastos.

- En el capítulo de la repercusión social, el único indicador objetivo que puedo ofrecer es el referido a la asistencia de espectadores a las salas. Un año más, hemos repetido la línea ascendente de número de espectadores, con incremento de un 10% respecto a la edición del año 2010. En números, este crecimiento se traduce en más de 75.000 espectadores, de los cuales más de 55.000 se contabilizaron en cines. Puesto que estas cifras coinciden con el final de mi trayectoria en el FICXixón, debe saberse que cuando accedí a la dirección del certamen en 1995, el número de espectadores apenas superaba los 10.000.

2. Balance de la dirección del Festival Internacional de Cine de Gijón de 1995 a 2011

El Festival Internacional de Cine de Gijón, tal como se le conoce hoy nacional e internacionalmente, gracias al intenso trabajo de las personas que a lo largo de estos años tuve el privilegio de dirigir, no siempre “estuvo ahí”. Esto quiero que quede muy claro, pues es mi reivindicación y reconocimiento personal y público del esfuerzo y dedicación profesional de mi equipo y de todas las personas que lo integraron.

Tras unos comienzos de mucho esfuerzo, disgustos y enfrentamientos, que siempre rehuimos, conseguimos construir un Festival con un prestigio reconocido en los circuitos de certámenes cinematográficos nacionales e internacionales. La línea de programación por la que arriesgadamente apostamos suponía, en el fondo y en la forma, un modelo inédito de Festival en nuestro país.

Hemos procurado a lo largo de estos años, por principio, estar atentos y reflejar las últimas tendencias de cada momento, pero siempre con el convencimiento de que nuestros espectadores sabrían entender el juego que supone participar y sumergirse cada año en un festival de cine; juego que conlleva la regla no escrita según la cual un Festival de Cine, como cualquier evento cultural, no puede replicarse clónicamente año tras año hasta el hastío y la extenuación. En ocasiones hemos fallado. Pero creo que la mayoría de las veces, hemos acertado casi, diría con sano orgullo, “estrepitosamente”.

Hemos intentado con escrúpulo actuar libres de prejuicios y siempre indiferentes a los ídolos de la tribu. En este aspecto, creemos que hemos contribuido humildemente a “foguear” la crítica cinematográfica especializada nacional, pues siempre hemos estado dispuestos a asumir el pequeño riesgo de acoger los inicios de críticos jóvenes en los que veíamos, sin más criterio que nuestra intuición, talento y futuro. Muchos de ellos, posteriormente se han revelado como grandes críticos de las revistas de cine más importantes. Nuestra modesta aportación en este contexto, ligado a la difusión de la cultura cinematográfica, supone un orgullo especial.

Hemos contribuido a la difusión de la cultura cinematográfica en la sociedad, con proyectos tan estimulantes como valiosos. Quiero recordar especialmente la maravillosa e importante aventura de los Nuevos Cines, emprendida con nuestros cómplices de las diferentes filmotecas españolas, ese Universo Media, modelo y espejo de curso de Extensión donde se fijaron universidades de toda España o la sección Enfants Terribles donde gracias a la implicación de buena parte de la comunidad educativa asturiana abrimos los ojos a decenas de miles de jóvenes que de pronto descubrieron que había otros tipos de cine. Las numerosas publicaciones y libros a los que dieron lugar estas apuestas son un testigo permanente de nuestro inequívoco compromiso con la transmisión a la sociedad de la cultura del cine.

Sólo me resta ya, pues nada más deseo añadir que sea verdaderamente importante o interese públicamente, manifestar mi agradecimiento inmenso y, desde luego, incomunicable a mi equipo, un equipo cohesionado, solidario y generoso en el trabajo, en suma, un grupo de personas entusiastas del cine y la difusión de la cultura. Todos juntos construimos un festival ambicioso desde el punto de vista artístico, pero alejado de imposturas y solemnidades, siempre cercano y abierto, desprendido de incómodas etiquetas que se nos atribuyeron sin quererlo ni buscarlo, un lastre que dejamos atrás para que finalmente se viera el Festival que deseábamos, un festival accesible , participativo, exigente y, según dicen los medios especializados, riguroso.

Pero deseo expresar también, y en no menor grado, mi agradecimiento a las diferentes corporaciones e instituciones públicas y privadas que confiaron en nosotros, a los hosteleros de la ciudad, siempre dispuestos a ayudar al Festival, y a los medios de comunicación que tuvieron la paciencia de entender y esperar una apuesta en principio tan arriesgada.

Dejo para el final quizá mi gratitud más especial para el público de Gijón, de Asturias y para los numerosos fieles que, año tra años, se acercaron de diferentes ciudades y comunidades de toda España para disfrutar de nuestro certamen. Y gracias, ante todo, a la ciudad de Gijón. Gracias por vuestro apoyo, pero sobre todo gracias por el cariño. Gracias.

José Luis Cienfuegos

mércores, 11 de xaneiro de 2012

Adeus, FIC Xixón (ou "Viva José Luis Cienfuegos")

Este é o artigo que escribín sobre a edición 49 do Festival de Xixón para a revista Tempos Novos. Asistín e disfrutei das súas seis últimas edicións; está mañá soubemos que non haberá máis. Existirá unha cousa que levará o mesmo nome pero que non merecerá ficar asociada ao recordo de algo que foi fermoso e grande. Algo que fixo fermoso e grande o seu director, José Luis Cienfuegos, hoxe despedido con modais obscenos, impropios dun país maduro e civilizado. Vaia dende aquí o meu apoio e unha agarimosa aperta para José Luis e para todos os amigos dun festival no que vivín e aprendín moito -algúns deles citados no artigo nun primeiro parágrafo que me parece agora aínda máis pertinente que cando o escribín.


49 FESTIVAL DE XIXÓN, por Martin Pawley

En vésperas de celebrar unha efeméride emblemática, o cincuenta aniversario, o Festival Internacional de Cinema de Xixón volveu demostrar a súa vitalidade habitual, que conduce a unha tan fértil coma pouco común comuñón entre cineastas, críticos e espectadores. Cando en 1995 tomou o mando o actual director, José Luis Cienfuegos, comezou a exitosa transformación dun festival noutrora dedicado en exclusiva aos filmes para nenos que chegou a ter certa repercusión internacional e mesmo trouxo a Abbas Kiarostami nunha altura na que ninguén sabía del, cara ao que hoxe é, a principal cita estatal do cinema de autor e independente. Ao longo deste tempo Cienfuegos e o seu equipo de programación -antes Fran Gayo, agora Alejandro Díaz, Elena Duque ou Ricardo Apilánez, entre outros- souberon reelaborar os contidos do certame combinando con acerto as apostas de risco e os títulos máis accesíbeis, nun difícil equilibrio destinado a crear un público novo e reeducar o que xa había. O resultado é abraiante: o festival que lle dedicou no pasado retrospectivas a autores de culto coma Tsai Ming-Liang, Claire Denis e Lisandro Alonso e acolle en Llendes artefactos esixentes e sensacionais coma Vikingland do galego Xurxo Chirro ou Accidentes gloriosos de Mauro Andrizzi é o mesmo que vende cada ano non menos de cincuenta mil entradas e coloca varios miles máis entre os profesionais acreditados. Para o cinéfilo segue a resultar conmovedor ver ateigado o Teatro Jovellanos ou calquera outra das salas, por máis que a unha mesma hora se celebren até sete proxeccións en paralelo.

A edición 49 xogaba sobre seguro ao reunir autores xa coñecidos do FICXixón e outros, caso de Sokurov, que non precisan presentación. O xurado concentrou premios en dous filmes de maneira un chisco redundante, mais hai outros que ben poderían estar no palmarés. A salomónica decisión de outorgar o principal galardón ex-aequo a La guerre est déclarée e El estudiante non merece, en calquera caso, ningún reproche. O primeiro deles, que se estreará en España co título Declaración de guerra, é un feliz agasallo que recrea a dura experiencia persoal da parella protagonista, Valérie Donzelli e Jérémie Elkaïm -tamén guionistas e ela, ademais, directora-, ao descubrir que o seu fillo ten un tumor cerebral. Os perigos dun relato potencialmente lacrimóxeno fican superados polo virtuosismo dunha autora audaz, que escapa en todo momento das convencións melodramáticas na procura dun tratamento que parece musical sen selo en estrito senso. Por riba da súa gran eficacia emotiva, na enésima proba de que “menos” pode ser “máis”, o filme, candidato por Francia ao Oscar á mellor película estranxeira, é especialmente valioso no seu esforzo por reconstruír en imaxes unha situación traumática real; por reinterpretar na pantalla as mesmas emocións -a dor, a ira, mais tamén o humor- que viviron ante a enfermidade do seu propio fillo, e así xorden escenas memorábeis, como aquela na que Valérie e Jérémie, premiados pola súas interpretacións, fabulan con sarcasmo sobre os posíbeis efectos secundarios da operación do cativo.

El estudiante de Santiago Mitre é un novo exemplo da efervescencia cinematográfica que vive a Arxentina, froito duns modelos de produción que aquí parecen impensábeis. Falamos, si, dun filme de orzamento minúsculo (e notabilísimo acabado), feito á marxe da industria, sen diñeiro do INCAA e co apoio da Universidad del Cine de Buenos Aires, institución que está detrás dos proxectos de toda unha xeración de novísimos cineastas, con Matías Piñeiro como figura máis destacada; mais non responde ao que no mundo dos festivais se espera dun filme arxentino, categoría na que si encaixa unha das obras mestras de 2011, Abrir puertas y ventanas de Milagros Mumenthaler, presentada na sección Esbilla. Antes polo contrario, esta é unha película “de guión”, modélica na súa estrutura e escrita, e así o recoñeceu o xurado; na súa crónica de Locarno para a revista Indiewire Eric Kohn definiu a Santiago Mitre coma un “Aaron Sorkin sudamericano”. Protagonizada por Esteban Lamothe, visto en Castro de Alejo Moguillansky ou Rosalinda de Piñeiro, El estudiante é un apaixonante thriller que reflicte as miserias e comenencias da política universitaria de maneira intelixente e fácil de extrapolar a outros ámbitos. A dotación económica asociada aos premios que levou posibilitará unha futura estrea comercial, e xa só por iso o seu éxito en Xixón era máis que desexábel.

Non sorprende, tampouco, o premio para Ruben Östlund coma mellor director por Play, un traballo formalista resolto con longos planos secuencia que conta o acoso -inspirado en feitos reais, e desconcertante por non violento- dun grupo de mozos negros a uns rapaces brancos na Suecia actual. A mención especial para Iceberg de Gabriel Velázquez é un acto de xenerosidade para un filme fraco, que se empeña en relacionar personaxes e pechar fíos que era mellor que ficaran abertos, e que en calquera caso ten máis interese do que a priori cabería agardar (ou máis ben temer). Raro é o Gil Parrondo á mellor dirección de arte para o Faust de Aleksandr Sokurov, basicamente porque ese premio é, de seu, moi estraño, á marxe de quen sexa o gañador. O esplendor visual do Fausto é innegábel, mais non é doado moverse nel con comodidade e aínda que mellora no treito final en conxunto resulta extenuante. O verdadeiro debate é o da pertinencia de colocar a competición en Xixón unha película galardoada co León de Ouro na Biennale, dende a certeza de que despois do triunfo en Venecia é igual de problemático darlle premios que non darllos. A decisión máis marciana foi a do xurado FIPRESCI, que elixiu a por outra parte simpática Terri de Azazel Jacobs, o fillo de Ken, cun estupendo Jacob Wysocki na pel do personaxe do título, un voluminoso adolescente sempre vestido con pixamas e ao cal o adxectivo “incomprendido” lle queda curto.

Ficou fóra do palmarés a nova película dos autores da sensacional La question humaine, Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval. Chea de xuventude bohemia con ánimo revolucionario, Low life pasea con irregular fortuna polos espazos clandestinos das casas okupas e a inmigración ilegal, e acada os seus mellores momentos ao introducir un elemento fantástico, a maldición que vai asociada a unha carta de expulsión. A parella Klotz-Perceval retoma ideas xa exploradas en películas anteriores -sen ir máis lonxe, La blessure- para traballar dunha maneira máis libre e en consecuencia aínda imperfecta. Malia non ser un produto totalmente satisfactorio, as súas virtudes están, por suposto, a anos luz da absurda The future, só apta para fans de Miranda July; o desastroso Dark horse de Todd Solondz, ou Hors Satan, coa que Bruno Dumont volve chapuzar no feísmo despois da interesante paréntese que supuxo Hadewijch. Todo o contrario é Un amour de jeunesse de Mia Hansen-Løve, cuxo título non deixa oco para a dúbida. A película segue a relación dunha moza de 15 anos (Lola Creton) e o seu namorado de 19 (Sebastian Urzendowsky), que un bo día e de maneira abrupta decide marchar a Sudamérica; anos despois volverán encontrarse e revivirán sentimentos que crían vencidos. O filme é agradábel e exhibe unha extrema pulcritude, mais niso radican tamén as súas limitacións: Mia Hansen-Love non parece ter intención de moverse da súa baldosa, así que dificilmente poderemos agardar dela películas diferentes ás que xa leva feito.

Fóra de concurso o FICXixón estreou en España as novas fitas de dous directores homenaxeados: L'Apollonide de Bertrand Bonello (obxecto dun ciclo que pasa tamén polo CGAI, igual que o titulado Xéneros mutantes) e Whore's glory de Michael Glawogger, gañadora dun premio especial na sección Orizzonti da Mostra de Venecia. Cunha actitude semellante á que demostrou en documentais espectaculares coma Workingman's Death ou Megacities o austríaco rexistra de xeito descarnado e afastado de tópicos moralistas o día a día de tres bordeis en Tailandia, Bangladesh e México (o mellor, con diferenza, dos episodios). Poucas veces vimos un achegamento tan natural e honesto ao espiñento asunto da prostitución, até o punto de lle podermos perdoar certos excesos esteticistas apoiados na música de P. J. Harvey e CocoRosie. Tamén estaba na sección oficial This is not a film, a non-película que Mojtaba Mirtahmasb e Jafar Panahi fixeron durante o arresto domiciliario do segundo. A brutal inxustiza do seu caso sobrevoa calquera análise do filme, que dende a súa primeira exhibición en Cannes vén recibindo críticas ditirámbicas e desproporcionadas, como se falar ben de Panahi fose un xeito de posicionarse fronte a un réxime, o de Ahmadinejad, do que se supón xa estamos en contra por defecto. Coma testemuña dun feito noxento, a vil condena a un cineasta, This is not a film é necesariamente emocionante, mais iso non implica que debamos consideralo unha mostra de bo cinema, nin falta que fai, aínda que polo menos na secuencia final, a do ascensor, si apunta nesa dirección.

para saber máis: "El partido de Cascos fulmina al director del Festival de Gijón" (Público) * "Fabes con turismo", por Gonzalo de Pedro (Público) * "Una muerte anunciada" (La Voz de Asturias) * "Nun sois asturianos, sois babayos", por Laura Menéndez (Transit) * "Con el despido de Cienfuegos el gobierno de Cascos dinamita el Festival de Gijón", por Alejandro G. Calvo (SensaCine) * "Por hacer las cosas bien", de Luis Martínez (El Mundo) * "Xixón no tiene lo que se merece", por Xabel Vegas (Batura, blog) * "Pequeño homenaje a un gran director: José Luis Cienfuegos", por José Luis Rebordinos, director do Festival de Donostia (El blog del director) * "Cienfuegos ousted at Gijon", por John Hopewell (Variety)

martes, 10 de xaneiro de 2012

O mellor de 2011

Deixámosvos a seguir o resultado do reconto de todas as votacións recibidas. Debido á heteroxeneidade das listaxes, que difiren no número de títulos citados e non sempre seguen unha orde clara, optamos por computar unicamente o número de veces que cada filme foi mencionado, e isto é o que obtivemos:



FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS:


1. The Tree of Life (Terrence Malick): 40
2. Le Havre (Aki Kaurismäki): 32
3. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz): 29
4. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe): 26
5. La piel que habito (Pedro Almodóvar): 22
6. El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne): 21
7. Melancolía (Lars von Trier): 19
8. Habemus Papam (Nanni Moretti) + Drive (Nicolas Winding Refn): 17
10. Des hommes et des dieux (Xavier Beauvois) + Carlos (Olivier Assayas): 14

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA:

1. A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky): 21
2. Vikingland (Xurxo Chirro): 16
3. Color perro que huye (Andrés Duque): 13
4. L'Apollonide (Bertrand Bonello): 12
5. Faust (Aleksandr Sokurov): 10
6. Hors Satan (Bruno Dumont) + Meek’s Cutoff (Kelly Reichardt): 8
8. Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler) + Low life (Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval) + This is not a film (Jafar Panahi e Mojtaba Mirtahmasb) + Shame (Steve McQueen): 7

No conxunto das 68 opinións publicadas foron citados máis de cen filmes estreados en salas comerciais e perto de douscentos sen distribución ou pendentes de estrea.

TODAS AS VOTACIÓNS:

-Iván G. Ambruñeiras, colaborador das revistas A Cuarta Parede e Blogs & Docs

1. Le Havre (Aki Kaurismäki) + O estranho caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
O resto, sen orde:
La danza (Frederick Wiseman)
Una mujer en África (Claire Denis)
Midnight in Paris (Woody Allen)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
Tournée (Mathieu Amalric)
Four lions (Chris Morris)

OUTROS FILMES DE INTERESE VISTOS EN 2011:

48 (Susana de Sousa)
Fausto (Alexandr Sokurov)
Vikingland (Xurxo Chirro)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
El estudiante (Santiago Mitre)
The ballad of Genesis and Lady Jaye (Marie Losier)
Meek's Cutoff (Kelly Reichardt)
Foreign Parts (Véréna Paravel, J. P. Sniadecki)
Get Out of the car (Thom Andersen)
Color perro que huye (Andrés Duque)

-Xacio Baño é cineasta. A súa curta Estereoscopía exhibiuse nos últimos meses en Brest, Trieste, Bos Aires ou Nova York. O seu próximo traballo leva por título Anacos.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Midnight in Paris (Woody Allen)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
Melancolía (Lars von Trier)
The Artist (Michel Hazanavicius)
Todos vos sodes capitáns (Oliver Laxe)

P.S.: o mellor filme que vin este ano foi La guerre est déclarée de Valerie Donzelli (a estrear en 2012).

-Cecilia Barrionuevo, programadora do Festival de Mar del Plata.

Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Le gamin au vélo (Luc e Jean-Pierre Dardenne)
Color perro que huye (Andrés Duque, 2010)
A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
This is Not a Film (Jafar Panahi e Mojtaba Mirtahmasb)
Hors Satan (Bruno Dumont)
Two years at sea (Ben Rivers)
Nana (Valérie Massadian)
Vikingland (Xurxo Chirro)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Yatasto (Hermes Paralluelo)
La vida útil (Federico Veiroj)
The day he arrives (Hong Sang-soo)

-Miguel Blanco, colaborador de Lumière.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
2. Habemus Papam (Nanni Moretti)
3. Le Havre (Aki Kaurismäki)
4. La vida sublime (Daniel Villamediana)
5. Somewhere (Sofia Coppola)
6. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
7. Arrietty (Hiromasa Yonebayashi)
8. Hereafter (Clint Eastwood)
9. Tron Legacy (Joseph Kosinski)
10. Le Père de mes enfants (Mia Hansen-Løve)

-Sara Brito, xornalista e crítica de cinema.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS
"El orden es intercambiable según humor y ánimo"

El niño de la bicicleta (Jean-Pierre, Luc Dardenne)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Pánico en la granja (Stéphane Aubier, Vincent Patar)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
Dispongo de barcos (Juan Cavestany)
Pina (Wim Wenders)
Drive (Nicolas Winding Refn)
La vida útil (Federico Veiroj)
Cisne negro (Darren Aronofsky)
Un método peligroso (David Cronenberg)

SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA

Low Life (Nicolas Klotz & Elisabeth Perceval)
Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
Color perro que huye (Andrés Duque)
Hors Satan (Bruno Dumont)

-Antón Caeiro, director de cinema.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Drive (Nicolas Winding Refn)
Criadas y señoras (Tate Taylor)
127 horas (Danny Boyle)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
Win Win. Ganamos todos (Thomas McCarthy)
Mammuth (Gustave de Kervern / Benôit Delépine)
América, una historia muy portuguesa (João Nuno Pinto)
Micmacs (Jean-Pierre Jeunet)
O estranho caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
Barcelona, abans que el temps ho esborri (Mireia Ros)

e tamén

Winter’s Bone (Debra Granik)
Incendies (Denis Villeneuve)
Rango (Gore Verbinski)

-Seve Fernández Calaza é crítico de arte e de cinema

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Hereafter (Clint Eastwood)
Animal Kingdom (David Michôd)
Camino a la libertad (Peter Weir)
Miel (Semih Kaplanoglu)
Winter’s Bone (Debra Granik)
Nunca me abandones (Mark Romanek)
La boda de mi mejor amiga (Paul Feig)
Stella (Sylvie Verheyde)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Jane Eyre (Cary Fukunaga)

-Alejandro G. Calvo é crítico de cinema e redactor xefe de Sensacine.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. A dangerous method (David Cronenberg)
2. Drive (Nicolas Winding Refn)
3. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
4. The tree of life (Terrence Malick)
5. True grit (Joel e Ethan Coen)
6. Tournée (Mathieu Amalric)
7. Carlos (Olivier Assayas)
8. 13 assassins (Takashi Miike)
9. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
10. Le havre (Aki Kaurismäki)

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA

1. Faust (Aleksandr Sokurov)
2. The deep blue sea (Terence Davies)
3. The Turin horse (Béla Tarr e Ágnes Hranitzky)
4. Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
5. Killer Joe (William Friedkin)
6. L'Apollonide (Bertrand Bonello)
7. This is not a film (Jafar Panahi)
8. 4.44 Last day on earth (Abel Ferrara)
9. The raid (Gareth Evans)
10. The yellow sea (Na Hong-jin)

-Jaione Camborda é cineasta. Na actualidade está a preparar a súa primeira longametraxe.

1. A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
2. The tree of life (Terrence Malick)
3. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
4. Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
5. Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
6. Rosalinda (Matías Piñeiro)
7. Vikingland (Xurxo Chirro)
8. Fausto (Alexandr Sokurov)
9. Guilty of Romance (Shion Sono)
10. Le gamin au vélo (Luc e Jean-Pierre Dardenne)

-Jorge Carrasco é director e productor de cinema e autor do libro Cine y televisión digital.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

El árbol de la vida (Terrence Malick)
De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
También la lluvia (Icíar Bollain)
Inside Job (Charles Ferguson)
Los chicos están bien (Lisa Cholodenko)
Las aventuras de Tintín: El secreto del Unicornio (Steven Spielberg)
Súper 8 (J. J. Abrams)

-José Luis Castro de Paz é historiador e profesor de cinema na Universidade de Santiago.

La piel que habito (Pedro Almodóvar)
El extraño caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
No habrá paz para los malvados (Enrique Urbizu)
Melancolía (Lars von Trier)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Carlos (Olivier Assayas)
Guest (José Luis Guerín)

-Pilar Comesaña é xornalista do programa Zig Zag da TVG.

** O MELLOR DE 2011: ESTREAS COMERCIAIS

The tree of life (Terrence Malick)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
White Material (Claire Denis)
Hereafter (Clint Eastwood)
Melancholia (Lars von Trier)
Winter's Bone (Debra Granik)
Incendies (Denis Villeneuve)
De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
Film Socialisme (Jean-Luc Godard) [*]
Midnight in Paris (Woody Allen)

*Estreada en 2010.

Outras inesquecibles...
L'illusionniste (Sylvain Chomet)
La vida útil (Federico Veiroj)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)

** O MELLOR DE 2011: FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA

Meek's Cutoff (Kelly Reichardt)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
Snowtown (Justin Kurzel)

-Alberto Díaz "Bertitxi" é director de fotografía.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

El árbol de la vida (Terrence Malick)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
The artist (Michel Hazanavicius)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Des Hommes et des dieux (Xavier Beauvois)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
Black Swan (Darren Aronofsky)
Melancholia (Lars von Trier)
True Grit (Ethan e Joel Coen)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA

A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Meek`s Cutoff (Kelly Reichardt)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
Fausto (Aleksandr Sokurov)
Essential Killing (Jerzy Skolimowski)
Les Neiges du Kilimandjaro (Robert Guédiguian)

-Alejandro Díaz é programador do Festival de Xixón.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA
Sen orde

The tree of life (Terrence Malick)
Bridesmaids (Paul Feig)
Les mains en l'air (Romain Goupil)
Un método peligroso (David Cronenberg)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)
El extraño caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
La vida sublime (Daniel V. Villamediana)
Restless (Gus Van Sant)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA EN ESPAÑA
Sen orde

Wuthering Heights (Andrea Arnold)
Low Life (Nicolas Klotz, Elisabeth Perceval)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
4.44 Last day on earth (Abel Ferrara)
Color perro que huye (Andrés Duque)
Photographic Memory (Ross McElwee)
Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
The day he arrives (Hong Sang-soo)
Damsels in Distress (Whit Stillman)
El estudiante (Santiago Mitre)

-Eloy Domínguez Serén é director da revista A Cuarta Parede

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. The tree of life (Terrence Malick)
2. Pina (Wim Wenders)
3. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
4. Le Havre (Aki Kaurismäki)
5. No tengas miedo (Montxo Armendáriz)
6. Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
7. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
8. Winter’s Bone (Debra Granik)
9. Attack the block (Joe Cornish)
10. Midnight in Paris (Woody Allen)

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA

1. A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
2. Meek’s Cutoff (Kelly Reichardt*)
3. The woman (Lucky McKee)
4. Color perro que huye (Andrés Duque)
5. Killer Joe (William Friedkin)
6. Himizu (Sion Sono)
7. Bullhead (Michael R. Roskam)
8. Vikingland (Xurxo Chirro)
9. 4:44 Last day on earth (Abel Ferrara)
10. Essential Killing (Jerzy Skolimowski*)

-Andrés Duque é cineasta. O seu último filme, Color perro que huye, estreouse no Festival de Rotterdam 2011.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS

Le Havre (Aki Kaurismäki)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
A dangerous method (David Cronenberg)
La vida útil (Federico Veiroj)
Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Drive (Nicolas Winding Refn)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN COMERCIAL EN ESPAÑA:

Anyang, Paradise City (Park Chan-Kyong)
This is Not a Film (Jafar Panahi e Mojtaba Mirtahmasb)
Autobiografia lui Nicolae Ceausescu (Andrei Ujica)
It, Heat, Hit (Laure Prouvost)
Foreign Parts (Véréna Paravel & J.P. Sniadecki)
Winter Vacation (Li Hongqui)
A Loft (Ken Jacobs)
Meteor (Christoph Girardet & Matthias Müller)
Trypp #7 (Ben Russell)

EDICIÓNS EN DVD:

Araya (Margot Benacerraff)
The Exiles (Kent Mackenzie)

-Elena Duque é programadora do Festival de Xixón.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS
Sen orde

La vida útil (Federico Veiroj)
Les mains en l'air (Romain Goupil)
Dispongo de barcos (Juan Cavestany)
El futuro (Miranda July)
Tournée (Mathieu Amalric)
Viajo porque preciso, volto porque te amo (Marcelo Gomes e Karim Aïnouz)
Attack the block (Joe Cornish)
Thérèse (Alain Cavalier)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Valor de ley (Joel & Ethan Coen)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA
Sen orde

Attenberg (Athina Rachel Tsangari)
Palacios de pena (Gabriel Abrantes e Daniel Schmidt)
Au bord du monde (Cécile Bicler e Hervé Coqueret)
Eighty Letters (Vaclav Kadrnka)
Hors Satan (Bruno Dumont)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
The Ballad of Genesis and Lady Jaye (Marie Losier)
Two Years at Sea (Ben Rivers)
Color perro que huye (Andrés Duque)
Low Life (Nicolas Klotz, Elisabeth Perceval)

-Miguel Anxo Fernández é crítico, escritor e profesor na Universidade de Vigo.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA
Sen orde

Another Year (Mike Leigh)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
El topo (Tomas Alfredson)
Inside Job (Charles Ferguson)
Melancolía (Lars von Trier)
No habrá paz para los malvados (Enrique Urbizu)
The Artist (Michel Hazanavicius)
Un dios salvaje (Roman Polanski)
Valor de ley (Ethan e Joel Coen)

-Sara García é directora do festival Play-Doc.

Viajo porque preciso, volto porque te amo (Karim Ainouz, Marcelo Gomes)
The tree of life (Terrence Malick)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Fausto (Aleksandr Sokurov)
Vikingland (Xurxo Chirro)
I'm still here (Casey Affleck)
Women without men (Shirin Neshat, Shoja Azari)
Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)
El sicario: room 164 (Gianfranco Rosi)
Miel (Semih Kaplanoglu)

-Xavi García Puerto es director del REC Tarragona y asesor para cine de habla hispana del Black Nights Film Festival de Tallin.

Buenas películas estrenadas en 2011 (y algunas relaciones imposibles):

Un amargo despertar con Inside Job de Charles Ferguson.
Recomendables declaraciones de amor al cine: La vida útil de Federico Veiroj, The Artist de Michel Hazanavicius y podríamos añadir Todos vos sodes capitáns de Oliver Laxe, si fueran relaciones de amor/odio.
Precisos ensamblajes con destinos diversos: Nader and Simin. A separation de Ashgar Farhadi. Los Pasos Dobles de Isaki Lacuesta. Misterios de Lisboa de Raúl Ruiz. Carlos de Oliver Assayas. Nunca pensé que iba a decir esto, pero las dos últimas, mejor en la tele.
Me han hecho reir Four Lions de Chris Morris y Bridesmaids de Paul Feig.
Removerme en el asiento y querer más: 13 Assassins de Takashi Miike y The Yellow Sea de Hong-jin Na (que realmente se estrena ahora, pero sí, la incluyo en 2011 porque cuando en diciembre de 2012 hagamos las listas del año nadie se acordará de las que vio en enero, y esta merece estar).
No me han conmovido tanto como con su primera peli, pero... El topo (Tomas Alfredson) y Shame (Steve McQueen).
Sesión doble para hacer disfrutar a amigos no cinéfilos en un festival "cinéfilo": Rubber + Attack the block (Festival de Gijón)
Y me entusiasmé con la 1º hora de Essential killing de Jerzy Skolimowski y el arranque de L'envahisseur de Nicolás Provost (aunque luego se les vean todas las costuras).
También me mantuvieron atento y expectante los cortos Scenes from the suburbs de Spike Jonze, 1989 de Thor Ochsner, o Arsy-versy de Miro Remo.
Homeland y sobre todo Black Mirror han sacudido con fuerza todo lo que había visto en series a lo largo del año.
Hablando de series, 2011 ha sido el año en que se produjo el extraño proceso de “lostificación” que malogró la segunda temporada de una esperanzadora serie: The Walking Dead. Aunque redimiese un tanto sus pecados con el gran Pretty much dead already (2X07).
También el año en que (casi) todos los grandes estrenaron peli, y con algunos de ellos (como Lars von Trier, Nanni Moretti o Almodóvar) conseguí reconciliarme después de años de bostezos y reproches. Con Malick, Kaurismäki o Cronenberg no ha hecho falta reconciliarme (seguid ahí!); con Ken Loach, creo que ya va a ser totalmente imposible.
Y aquel en el que han seguido los inexplicables (y a su vez admirables) estrenos con dos años de retraso de buenas películas como Stella (Sylvie Verheyde) o Pánico en la granja (Stéphane Aubier, Vincent Patar). En contrapartida, tenemos las buenas noticias del nacimiento de Emergentes y sumergidos o la continuidad del Xcèntric.
Uno de los momentos cinematográficos del año fue el silencio sepulcral en el Berlinale Palatz la noche que se proyectó The Turin horse (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky). Tan solo a la altura del silencio alucinado y espídico ante las virguerías de Trumbull en The Tree of Life en Cannes. (PD: las reacciones posteriores al film, en festivales y en su estreno comercial, también son dignas de mención).
Otros momentos de impacto podrían ser la interpretación de la canción New York New York en Shame (Steve McQueen). En una peli principalmente de desnudos, el momento más emocionalmente descarnado se produce cuando todos iban completamente vestidos. El público del PalaBiennale se quedó pasmado debatiéndose entre si lo que habían visto era sublime o grotesco. Más directa fue la escalada de agresividad (y posteriormente violencia sangrienta) de Snowtown, y la salida paulatina del público de l’Espace Miramar (Semana de la Crítica de Cannes). O la expectación nerviosa ante el choque de planetas/danza amorosa (Melancholia) en el Auditori de Sitges, que cautivó totalmente a un público acostumbrado a otro tipo de apocalipsis.
El 2011 también ha sido el año en que algunos festivales han desaparecido, otros han hecho el amago, y otros han continuado con una ingente participación pública, a pesar de no tener un objetivo claro ni una línea editorial definida.

PD: no sé si ubicarlo como 'declaración de amor al cine', 'preciso ensamblaje' o momentazo, pero no puedo cerrar esta lista sin destacar la hiponosis colectiva ante The Clock, el monumental montaje/concepto de Christian Marclay ante el que no puedes levantarte del sofá disfrutando, literalmente, de cómo pasa el tiempo. Y, a nivel más personal, el placer de conseguir que te dejen entrar fuera de horarios de visita. Entrar con una birra a escondidas, de noche, pensando ¿qué mostrará el vídeo cuando el museo está cerrado?

Se me olvidaban las películas sin estrenar:
Autobiografia lui Nicolae Ceausescu de Andrei Ujica
Color perro que huye de Andrés Duque
¿¡Qué pasa en este país con las de Sion Sono!?
y con las de Johnnie To (Life without principle)?!
(Bueno, entonces, mejor no hablemos de Werner Herzog: Cave of Forgotten Dreams?)
Nostalgia de la luz de Patricio Guzmán
I wish de Hirokazu Kore-eda
The Temptation of Saint Tony de Veikoo Öonpuu
Abrir puertas y ventanas de Milagros Mumenthaler
Barzakh de Mantas Kvedaravicius
Hail de Amiel Courtin-Wilson
Y otras que me las guardo porque si todo va bien las veremos en meses.

Algunas (pequeñas-grandes) películas que hubiera estrenado en el REC (pero por diversos motivos no pudo ser):
Une poison violent (Katell Quillévéré)
Tomboy (Céline Sciamma)
El Premio (Paula Markovitch)
Small Town Murder Songs (Ed Gass-Donnelly)
Parked (Darragh Byrne)

-David Garrido Bazán é crítico de cinema e director de programación do Festival de Cine Inédito de Mérida.

ESTREADAS EN SALAS COMERCIAIS

Incendies (Denis Villeneuve)
Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
Des hommes et des dieux (Xavier Beauvois)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
The artist (Michel Hazanavicious)
Winter's bone (Debra Granik)
Melancholia (Lars Von Trier)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Las acacias (Pablo Gironelli)

Postos 11-20 -> MedianerasInside JobCisne NegroAnimal KingdomCarlosMargin CallValor de LeyPorfirioMidnight in ParisOtra Tierra

Postos 21-30 -> Attack the BlockCirkus ColumbiaPinaHappyThankYouMorePleaseEl viaje del Director de Recursos HumanosRare ExportsLe père de mes enfantsEl niño de la bicicletaRestlessMonsters.

CINEMA ESPAÑOL
Siempre hago un listado aparte. Ninguna de las cinco mencionadas entraría en mi top ten, aunque algunas sí en el segundo bloque.

No habrá paz para los malvados (Enrique Urbizu)
Blackthorn (Mateo Gil)
La piel que habito (Pedro Almodovar)
Mercado de futuros (Mercedes Álvarez)
La voz dormida (Benito Zambrano)

Puestos 5-10 -> NaufragioTodos vós sodes capitánsLa noche que no acabaMientras DuermesEva.

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA:

Las neiges du Kilimandjaro (Robert Guédiguian)
Dance town (Jeun Kyu Hwan)
Here (Braden King)
Kiseki (Hirokazu Koreeda)
Tyrannosaur (Paddy Considine)
Monsieur Lazhar (Philippe Falardeau)
Shame (Steve McQueen)
Guilty of romance (Sion Sono)
The yellow sea (Hong Jin Na)
Qu'ils reposent en révolte (Des figures de guerre) (Sylvain George)

Postos 11-20 StarbuckTake this WaltzRed StateElenaHaru’s JourneyThe RaidEl PremioEl EstudianteThe GuardCode Blue.

-Fran Gayo foi programador do Festival de Xixón e actualmente forma parte do equipo do BAFICI. Ademais é músico (e moi bo).

PELÍCULAS ESTRENADAS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA:

1. El árbol de la vida (Terrence Malick)
2. Hereafter (Clint Eastwood)
3. Cisne negro (Darren Aronofsky)
4. La vida sublime (Daniel V. Villamediana)
5. X-Men: primera generación (Matthew Vaughn)
6. Restless (Gus Van Sant)
7. Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
8. El futuro (Miranda July)
9. Melancholia (Lars von Trier)
10. Bridesmaids (Paul Feig)
11. Winnie the Pooh (Stephen J. Anderson e Don Hall)
12. Attack the Block (Joe Cornish)

ANEXO: "LISTA DE BLUFFS, PELÍCULAS DECEPCIONANTES O QUE NO CONSIGO ENTENDER QUÉ DEMONIOS LES VE LA CRÍTICA"

Nunca me abandones (Mark Romanek)
Somewhere (Sofia Coppola)
Tyrannosaur (Paddy Considine)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Drive (Nicolas Winding Refn)
George Harrison: Living in the Material World (Martin Scorsese)
Winter’s Bone (Debra Granik)
I’m Still Here (Casey Affleck)
Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)
Super 8 (J.J. Abrams)

2011 será recordado también por el año en que David Gordon Green dejó al fin de ser un director con un futuro esperanzador. Bueno, y el año del teaser del Drácula de Argento. Y claro, el año en que pudimos ver por la tele glorias como Pretty much dead already de The Walking Dead, el Black Mirror de Charlie Brooker o Luck, lo nuevo de Michael Mann; si se hubiesen estrenado en salas de cine la lista de arriba sería diferente.

PELÍCULAS PENDENTES DE ESTREA OU SEN DISTRIBUCIÓN:
Sen orde de preferencia

La muerte de Pinochet (Iván Osnovikoff e Bettina Perut)
El estudiante (Santiago Mitre)
O abismo prateado (Karim Ainouz)
Verano (José Luis Torres Leiva)
Val del Omar fuera de sus casillas (César Velasco Broca)
The wonder hospital (Beonsik Shimbe Shim) [ver]
Road to nowhere (Monte Hellman)
Qu'ils reposent en revolte (Sylvain George)
Música Campesina (Alberto Fuguet)
Terri (Azazel Jacobs)
Moxie (Stephen Irwin)
É na Terra não é na Lua (Gonçalo Tocha)
Red State (Kevin Smith)
Un été brûlant (Philippe Garrel)
Scabbard Samurai (Hitoshi Matsumoto)
Dreileben: Etwas Besseres als den Tod (Christian Petzold), Komm mir nicht nach (Dominik Graf), Eine Minute Dunkel (Christoph Hochhäusler)

-Ilaria Gomarasca traballa coma Representante en Festivais da compañía internacional de ventas de filmes Wide Management.

My best surprises in 2011:

1. Habemus papam (Nanni Moretti)
2. Woman are heroes (Jr)
3. Le cochon de Gaza (Sylvain Estibal)
4. Eva (Kike Maíllo)
5. Vallanzaska (Michele Placido)
6. Crulic - drumul spre dincolo (Anca Damian)
7. Polisse (Maïwenn)
8. Black Swan (Darren Aronofsky)
9. Melancholia (Lars von Trier)
10. Shame (Steve McQueen)
11. Drive (Nicolas Winding Refn)
12. The fighter (David O'Russell)

I dedicate my top 6 to independent films, less known but very worthy because I believe that everyone has already seen the Cannes films and needs to check out also these surprising titles.

My best wishes for a great 2012 full of great films.

-Xurxo González é historiador, crítico e programador.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

El árbol de la vida (Terrence Malick)
Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
O estranho caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
La vida útil (Federico Veiroj)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Midnight in Paris (Woody Allen)
La boda de mi mejor amiga (Paul Feig)

O MELLOR DE 2011: FILMES QUE ME CAUSARON UN MAIOR IMPACTO (NON ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA)

É na Terra não é na Lúa (Gonçalo Tocha)
La Linea Generale (Oleg Tcherny)
El caballo de Turín (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)

-Carmen Gray fai crítica de cinema para Dazed & Confused e Sight & Sound.

1. The Turin Horse (Bela Tarr e Agnes Hranitzky)
2. Shame (Steve McQueen)
3. The Tree of Life (Terrence Malick)
4. Michael (Markus Schleinzer)
5. Wuthering Heights (Andrea Arnold)
6. My Joy (Sergei Loznitsa)
7. Dreams of a Life (Carol Morley)
8. This Must Be The Place (Paolo Sorrentino)
9. A Separation (Asghar Farhadi)
10. A sírásó (The Gravedigger) (Sándor Kardos)

-Ifrit é o autor do blog Cinema Friki.

O 2011 non foi un ano no que o número de películas que me chegaran, me emocionaran ou me entretiveran de maneira especial fora moi alto, pero algunha que outra cousa interesante si que puiden ver.

ESTREADAS EN SALAS COMERCIAIS

Monsters (Gareth Edwards)
Animal Kingdom (David Michôd)
Sucker Punch (Zack Snyder)
Guest (José Luis Guerin)
Senna (Asif Kapadia)
The Last Exorcism (Daniel Stamm)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)

E quedei com ganas de ver, entre outras: La sombra prohibidaPiraña 3DInsidiousEvaThe ThingAttack the Block e Drive. Haberá que mirar de solucionalo, p2p mediante.

Este ano non puiden ir a Fantasporto nin á Semana de cinema fantástico e de terror de Donosti, así que tiven que conformarme com Cineuropa para ver estes filmes:

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA

La mujer del Eternauta (Adán Aliaga)
Anacos (Xacio Baño)
O meu nome o meu mundo (Carlos Meixide & Tomás Lijó)

E por razóns de saúde quedei com ganas de ver: TyrannosaurFaustA torinói lóLa reine des pommesVikingland e Losada.

A ver o que nos trae este 2012, porque promete moito. Vémonos nas butacas!

-Eulàlia Iglesias é crítica de cinema (colaboradora, entre outras publicacións, de Caimán - Cuadernos de Cine e Rockdelux) e profesora na Universitat Rovira i Virgili

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Le Havre (Aki Kaurismäki)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Le père de mes enfants (Mia Hansen-Love)
Carlos (Olivier Assayas)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)
Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Un método peligroso (David Cronenberg)

Nota: tamén poderían ter entrado Las aventuras de Tintín de Steven Spielberg, El niño de la bicicleta de los hermanos Dardenne, X-Men Primera Generación de Matthew Vaughn, Four Lions de Christopher Morris, Bridesmaids de Paul Feig, Melancolía de Lars von Trier...

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA

Fausto (Aleksander Sokurov)
Declaración de guerra (Valérie Donzelli)
Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
L'Apollonide (Bertrand Bonello)
Hors Satan (Bruno Dumont)
Duch, le maître des forges de l'enfer (Rithy Pahn)
Color perro que huye (Andrés Duque)
El estudiante (Santiago Mitre)
Take Shelter (Jeff Nichols)
Alvorada vermelha (João Rui Guerra da Mata e João Pedro Rodrigues)
The Day He Arrives (Hong Sang-soo)

-Gabe Klinger é crítico, programador e profesor.

This is Not a Film (Mojtaba Mirtahmasb e Jafar Panahi)
As Canções (Eduardo Coutinho)
The Tree of Life (Terrence Malick)
A Dangerous Method (David Cronenberg)
A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Seeking the Monkey King (Ken Jacobs)
Recuerdos de una mañana (José Luis Guerin)
É na Terra não é na Lua (Gonçalo Tocha)
Ars Colonia (Raya Martin)
Louietempada 2 (Louie C.K.)

-Isaki Lacuesta é cineasta. O seu último filme, Los pasos dobles, levou a Cuncha de Ouro no Festival de Donostia.

"UNA LISTA SIN ORDEN NI CONCIERTO"

Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)
Cave of forgotten dreams (Werner Herzog)
Le père de mes enfants (Mia Hansen-Løve)
Fausto (Aleksandr Sokurov)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Cisne negro, Darren Aronofsky
Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Pina (Wim Wenders)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Le gamin au vélo (Luc e Jean-Pierre Dardenne)

-Felipe Lage é produtor en Zeitun Films.

Slow Action (Ben Rivers)
Barzakh (Mantas Kvedaravicius)
Vikingland (Xurxo Chirro)
O Cabalo de Turín (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Dharma Guns (F. J. Ossang)

-Oliver Laxe é cineasta. A súa primeira longametraxe, Todos vós sodes capitáns, levou o premio FIPRESCI na Quincena dos Realizadores de Cannes 2010.

Sen moita orde de preferencia, oito grandes experiencias:

1. Slow action (Ben Rivers)
2. Meek's Cutoff (Kelly Reichardt)
3. Erie (Kevin Jerome Everson)
4. La danse (Frederick Wiseman)
5. Le havre (Aki Kaurismäki)
6. La vida útil (Federico Veiroj)
7. Vikingland (Xurxo Chirro)
8. En el futuro (Mauro Andrizzi)

Tres grandes experiencias tamén, pero das que me esperaba moito máis:

Fausto (Aleksandr Sokurov)
A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
The tree of life (Terrence Malick)

-Ramiro Ledo é autor da longametraxe Cineclube Carlos Varela e da curta O proceso de Artaud.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS:

1. Le Havre (Aki Kaurismäki)
2. (por orde alfabética de director)
Tournée (Mathieu Amalric)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)

FILMES DOS ÚLTIMOS CINCO ANOS VISTOS POR PRIMEIRA VEZ OU REVISADOS EN 2011:

Get Out of the Car (Thom Andersen, 2010)
Make It New, John (Duncan Campbell, 2010)
Hell Roaring Creek (Lucien Castaign-Taylor, 2010)
36/75 (Xurxo Chirro, 2009) [ver]
Vikingland (Xurxo Chirro, 2011)
Color perro que huye (Andrés Duque, 2011)
Erie (Kevin J. Everson, 2010)
Domenica 6 Aprile, ore 11:42 (Flatform, 2008)
Mensajes de voz (Fernando Franco, 2007)
Qu'ils réposent en révolte (Sylvain George, 2010)
A Loft (Ken Jacobs, 2010)
A viaxe de Aki (Cris Lores, 2011) [ver]
Muíños e vento (Cris Lores, 2011) [ver]
Stopover in Dubai (Chris Marker, 2011)
Dites-moi quelque chose (Philippe Lafosse, 2007-2010)
À la barbe d'Ivan (Pierre Léon, 2010)
Footnotes to a House of Love (Laida Lertxundi, 2007)
Autohystoria (Raya Martin, 2007)
Communists Like Us (The Otolith Group, 2010)
Eclipse (Alberte Pagán, 2010) [ver]
Puílha 17 Janeiro 2010 15:33h (Alberte Pagán, 2010) [ver]
If the Camera Blows Up (Óscar Pérez, 2008)
Meek's Cutoff (Kelly Reichardt, 2010)
Trypps#7 (Ben Russell, 2010)
Adolescentes (Ángel Santos, 2011)
Honor de Cavalleria (Albert Serra, 2006)
El tránsito (León Siminiani, 2010) [ver]
48 (Susana de Sousa, 2010)
Canedo (WeareQQ, 2010)
3x1 (Telemach Wiesinger, 2007)
Passage (Telemach Wiesinger, 2008)
1365 Days Without Red (Anri Sala e Sejla Kameric, 2011)
Vertov in Blum - An Investigation (Adelheid Heftberger, Michael Loebenstein e Georg Wasner, 2009)

FILMES VISTOS OU REVISADOS EN 2011:

All Water Has a Perfect Memory (Natalia Almada, 2001)
Il deserto rosso (Michelangelo Antonioni, 1964)
From the Notebook of... (Robert Beavers, 1971-1998)
The Machine of Eden (Stan Brakhage, 1970)
Daughter Rite (Michelle Citron)
Visa de Censure numéro X (Pierre Clémenti, 1968)
La révolution n'est qu'un début. Continuons le combat (Pierre Clémenti, 1968)
Soleil (Pierre Clémenti, 1988)
Time Line (Julien Crepieux, 2005)
De jamones y monjas + Secreto para hacer islas y echarlas al mar (Daniel Cuberta)
Les mains negatives (Marguerite Duras, 1979)
L'homme atlantique (Marguerite Duras, 1981)
Césarée (Marguerite Duras, 1979)
Aurélia Steiner (Vancouver) (Marguerite Duras, 1979)
Aurélia Steiner (Melbourne) (Marguerite Duras, 1979)
Weegee's New York (Arthur Felling -Weegee-, 1954)
Meditations on Revolution, Part V: Foreign City (Robert Fenz, 2003)
Nostalgia (Hollis Frampton, 1971)
The Brown Bunny (Vincent Gallo, 2003)
Un film comme les autres (Jean-Luc Godard, 1968)
Pestilent City (Peter Emmanuel Goldman, 1965)
Notorious (Alfred Hitchcock, 1946)
Stage Fright (Alfred Hitchcock, 1950)
Strangers On a Train (Alfred Hitchcock, 1951)
Rear Window (Alfred Hitchcock, 1954)
To Catch A Thief (Alfred Hitchcock, 1955)
Vertigo (Alfred Hitchcock, 1958)
North By Northwest (Alfred Hitchcock, 1959)
Prince Hotel (Karl Kels, 1987-2003)
Destruction des archives (Yann Le Masson, 1985)
Selfportrait (Jonas Mekas, 1980)
My Name Is Oona (Gunvor Nelson, 1969)
La torre de los siete jorobados (Edgar Neville, 1944)
Carrie (Brian de Palma, 1976)
Blow Out (Brian de Palma, 1981)
Nous ne vieillirons pas ensemble (Maurice Pialat, 1972)
Playback (Pere Portabella, 1970)
Umbracle (Pere Portabella, 1972)
El Sopar (Pere Portabella, 1974)
Boudu, sauvé des eaux (Jean Renoir, 1932)
Intervista (Anri Sala, 1999)
Damni i Colori (Anri Sala, 2003)
Long Sorrow (Anri Sala, 2005)
Out of the Past (Jacques Tourneur, 1947)
Mourir pour des images (René Vautier, 1973)
Sesión Young American Filmmakers en PDV 2011
Children's Magical Death (Timothy Asch e Napoleon Chagnon, 1974)
Umiliati (Danièle Huillet e Jean-Marie Straub, 2002)
Meer (Telemach Wiesinger e Wolfang Lehmann, 2004)
Six fois deux. Ep. 3a. Photos et Cie. (Jean-Luc Godard e Anne-Marie Miéville, 1976)

-Diego Lerer é crítico de cinema e autor do (excelente) blog Micropsia.

Sen orde de preferencia

Uncle Boonmee who can recall his past lives (Apichatpong Weerasethakul)
Tuesday, after Christmas (Radu Muntean)
El estudiante (Santiago Mitre)
A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Dreileben: Etwas Besseres als den Tod (Christian Petzold), Komm mir nicht nach (Dominik Graf), Eine Minute Dunkel (Christoph Hochhäusler)
Hors Satan (Bruno Dumont)
Life without principle (Johnnie To)
Himizu (Shion Sono)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre, Luc Dardenne)
Two Years at Sea (Ben Rivers)
Wuthering Heights (Andrea Arnold)
The day he arrives (Hong Sang-soo)
Sleeping sickness (Ulrich Köhler)
Fast five (Justin Lin)
Carlos (versión TV) (Olivier Assayas)
The robber (Benjamin Heisenberg)
Copia certificada (Abbas Kiarostami)
Super 8 (J.J. Abrams)
Moneyball (Bennett Miller)

-Alberto Lobelle é director de Matisse se escribe con dos eses.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. La danse - Le ballet de l'Opéra de Paris (Frederick Wiseman)
2. Another Year (Mike Leigh)
3. The tree of life (Terrence Malick)
4. Mistérios de Lisboa (Raoul Ruiz)
5. L'illusionniste (Sylvain Chomet)
6. Guest (José Luis Guerin)
7. Le gamin au vélo (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
8. Black swan (Darren Aronofsky)
9. Midnight in Paris (Woody Allen)
10. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA EN ESPAÑA:

Katka (Helena Trestikova)
Sotchi 255 (Jean-Claude Taki)
Notas de lo efímero (Chus Domínguez)
The Ballad of Genesis and Lady Jaye (Marie Losier)
A Torinói ló (Béla Tarr, Ágnes Hranitzky)
Correspondencia (José Luís Guerín, Jonas Mekas)

-José Manuel López é crítico de cinema (colaborador, entre outras publicacións, de Caimán - Cuadernos de Cine) e creador do sitio web Tren de sombras.

1. True Grit (Ethan e Joel Coen)
2. Juego de tronos (T1) (David Benioff / D.B. Weiss)
3. La danza (Frederick Wiseman)
4. Oki’s Movie (Hong Sang-soo) (*)
5. Tournée (Mathieu Amalric)
6. Californication (T4) (Tom Kapinos)
7. El árbol de la vida (Terrence Malick)
8. Caballeros, princesas y otras bestias / Your Highness (David Gordon Green)
9. I am Number Four (D.J. Caruso)
10. Hereafter (Clint Eastwood)

(*) Non estreada en salas.

FESTIVALES, ETC.

1. En torno a Trypps #7 (Sesión de cortos programada por Ben Russell en el Festival Punto de Vista): Footnotes to a House of Love (Laida Lertxundi, 2007, 13’), Prince Hotel (Karl Kels, 1987, 8’), My Name is Oona (Gunvor Nelson, 1996, 9’), Children’s Magical Death (Timothy Asch / Napoleon Chagnon, 1974, 7’), How to Escape from Stress Boxes (Paper Rad, 2006, 4’), Le Spectre Rouge (Segundo de Chomón / Ferdinand Zecca, 9’), Invocation of my Demon Brother (Kenneth Anger, 1969, 12’), Marsa Abu Galawa (Gerard Holthius, 2004, 13’), Trypps #7 (Badlands) (Ben Russell, 2010, 10’)
2. Hell Roaring Creek (Lucien Castaing-Taylor, 2010. 20’)
3. The External World (David O'Reilly, 2011. 17’) [ver]
4. Low Life (Nicolas Klotz, Elisabeth Perceval)
5. Essential Killing (Jerzy Skolimovsky, 2010)
6. L’Apollonide. Souvenirs de la maison close (Bertrand Bonello, 2011)
7. Aardvark (Kitao Sakurai, 2010) / Somos nosotros (Mariano Blanco, 2010)
8. Color perro que huye (Andrés Duque, 2010) / True Love (Ion de Sosa, 2010)
9. Tuesday, After Christmas (Radu Muntean, 2010)
10. Vikingland (Xurxo Chirro)

***

Aunque habrá quien no esté de acuerdo conmigo, creo que este ha sido un año muy tibio para la comedia (yanki). Películas de las que esperaba algo más me dejaron con un gesto de “psé, nostamal” como el de ese Matthew Perry animado de la vanity card de Anhedonia Productions que cierra cada capítulo de Mr. Sunshine (y que, dicho sea de paso, es lo mejor de una serie que tampoco pasa del “psé”).

Cinco comedias que no están mal pero de las que esperaba bastante más:

1. La boda de mi mejor amiga / Bridesmaids (Paul Feig)
2. Paul (Greg Mottola)
3. Carta blanca / Hall Pass (Bobby Farrelly / Peter Farrelly)
4. Con derecho a roce / Friends with benefits (Will Gluck)
5. Cómo acabar con tu jefe / Horrible Bosses (Seth Gordon)

Con indulto para ese momentazo kriskossiano de Friends with benefits (y en general para toda su frenética primera mitad) y para esa escena de Bridesmaids en la que dos mujeres histéricas con miedo a volar se sientan juntas en un avión (una situación y un planteamiento genial que, lógicamente, desemboca en algo parecido a esto).

***

Este año he tenido la suerte de preparar una charla sobre la comedia adolescente norteamericana, uno de mis placeres nada culpables. Así que he podido revisar títulos que siempre me han gustado y también descubrir otros. Aquí van mis 25 imprescindibles (imposible escoger sólo 10):

1. Adventureland (Greg Mottola, 2009)
2. Dazed and Confused / Jóvenes desorientados (Richard Linklater, 1993)
3. El club de los cinco / The Breakfast Club (John Hughes, 1985)
4. Todo en un día / Ferris Bueller’s Day Off (John Hughes, 1986)
5. Los incorregibles albóndigas / Meatballs (Ivan Reitman, 1979)
6. Whip It (Drew Barrymore, 2009)
7. Supersalidos / Superbad (Greg Mottola, 2007)
8. Glee s01e01 [Episodio piloto] (Ryan Murphy, 2009)
9. Desmadre a la americana / National Lampoon’s Animal House (John Landis, 1978)
10. Rumores y mentiras / Easy A (Will Gluck, 2010)
11. Zombieland (Ruben Fleischer, 2009)
12. The Big Bang Theory (Chuck Lorre, Bill Prady, 2007-)
13. American Pie (Paul Weitz, 1999)
14. The Last American Virgin (Boaz Davidson, 1982)
15. Cero en conducta / Detroit Rock City (Adam Rifkin, 1999)
16. Fuera de onda / Clueless (Amy Heckerling, 1995)
17. Freaks and Geeks (Paul Feig, Judd Apatow, 1999-2000)
18. 10 razones para odiarte / 10 Things I Hate about You (Gil Junger, 1999)
19. A por todas / Bring it on (Peyton Reed, 2000)
20. No es otra estúpida película americana / Not Another Teen Movie (Joel Gallen, 2001)
21. Lío embarazoso / Knocked up (Judd Apatow, 2007)
22. Colgado, pringado y sin carrera / Orange County (Jake Kasdan, 2002)
23. Remember the Daze (Jess Manafort, 2007)
24. Ya no puedo esperar / Can’t Hardly Wait (Harry Elfont / Deborah Kaplan, 1998)
25. Chicas malas / Mean Girls (Mark Waters, 2004)

-José Luis Losa é crítico de cinema e director do festival Cineuropa.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. Hereafter (Clint Eastwood)
2. Melancholia (Lars von Trier)
3. Los últimos días del mundo (Jean-Marie e Arnaud Larrieu)
4. Habemus Papam (Nanni Moretti)
5. Carlos (Olivier Assayas)
6. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
7. White Material (Claire Denis)
8. De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
9. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
10. Un método peligroso (David Cronenberg)

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA

1. The Deep Blue Sea (Terence Davies)
2. Guilty of romance (Sion Sono)
3. Himizu (Sion Sono)
4. 4:44 Last Day on Earth (Abel Ferrara)
5. The Turin Horse (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Sangue do meu sangue (João Canijo)
7. L'Apollonide (Bertrand Bonello)
8. Twixt (Francis Ford Coppola)
9. Snowtown (Justin Kurzel)
10. Killer Joe (William Friedkin)

-Carlos Losilla é profesor na Universidade Pompeu Fabra e crítico de cinema, colaborador, entre outras publicacións, de Caimán - Cuadernos de Cine.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. El árbol de la vida (Terrence Malick)
2. El extraño caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
3. Hereafter (Clint Eastwood)
4. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
5. Viajo porque preciso, vuelvo porque te amo (Marcelo Gomes & Karim Ainouz)
6. Paul (Greg Mottola)
7. Habemus Papam (Nanni Moretti)
8. True Grit (Ethan e Joel Coen)
9. Le père de mes enfants (Mia Hansen-Løve)
10. Restless (Gus van Sant)

Mención especial al work in progress de José Luis Guerin: Guest + Cartas a Jonas Mekas + Recuerdos de una mañana

"MIS (RE)DESCUBRIMIENTOS DE CINE CLÁSICO AMERICANO":

1. Cenizas de amor (King Vidor, 1940)
2. The Saga of Anatahan (Josef Von Sternberg, 1953)
3. El demonio y la carne (Clarence Brown, 1926)
4. Porgy & Bess (Otto Preminger, 1959)
5. De hoy en adelante (John Berry, 1946)
6. Indiscreta (Stanley Donen, 1958)
7. The River (Frank Borzage, 1929)
8. Vuelve a mi lado (Vincente Minnelli, 1970)
9. Encuentro en París (Richard Quine, 1964)
10. The Pajama Game (George Abbott & Stanley Donen, 1957)

-Miguel Marías (Madrid, 1947) é economista e crítico de cinema en diversas publicacións (a maioría online e estranxeiras, coma Senses of Cinema ou Rouge). É autor dos libros Manuel Mur Oti: Las raíces del drama e Leo McCarey: Sonrisas y lágrimas. Foi director de Filmoteca Española (1986-1988) e do ICAA (1988-1990).

A) Grandes filmes vistos por vez primeira, feitos despois de 2006:

O Estranho Caso de Angélica (Manoel de Oliveira, 2010)
Litoral (Raúl Ruiz, 2008)
Des Hommes et Des Dieux (Xavier Beauvois, 2010)
La Maison Nucingen (Raúl Ruiz, 2008)
Gone Baby Gone (Ben Affleck, 2007)
Midnight in Paris (Woody Allen, 2010/1)
Jiabiangou (The Ditch) (Wang Bing, 2010)
Hereafter (Clint Eastwood, 2010)
Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz, 2010)
Petit tailleur (Louis Garrel, 2010)
Habemus Papam (Nanni Moretti, 2011)
Lastuja-Taiteilijasuvun Vuosisata (Splinters-A Century of an Artistic Family) (Peter von Bagh, 2011)
Recuerdos de una mañana (José Luis Guerin, 2011)
Sorelle Mai (Marco Bellocchio, 2010)
Le Havre (Aki Kauirismäki, 2011)
No (da serie La Chevelure féminine vue par…) (Abbas Kiarostami, 2010)
La Folie Almayer (Chantal Akerman, 2011)

B) Grandes filmes vistos por vez primeira, feitos antes de 2006:

Utajo oboegaki (Notes of an Itinerant Performer) (Shimizu Hiroshi, 1941)
La Merveilleuse Vie de Jeanne d’Arc, fille de Lorraine (Marco de Gastyne, 1927-8/9)
Tatlong Taong Walang Diyos (Three Years Without God) (Mario O’Hara, 1976)
Flame of the Islands (Edward Ludwig, 1955/6)
Cuba Libre (Christian Petzold, 1996)
Next Time We Love (Edward H. Griffith, 1935/6)
Baddegama (Lester James Peries, 1980)
La Tête d’un home (Julien Duvivier, 1932/3)
Puccini (Carmine Gallone, 1952)
10 Minuten Mozart (Lotte Reiniger, 1930) [ver]

C) Filmes moi bos vistos por vez primeira, feitos de 2006 en adiante:

The Town (Ben Affleck, 2010)
L’Illusion Comique (Mathieu Amalric, 2010)
Dreileben: Etwas Besseres als den Tod (Beats Being Dead) (Christian Petzold, 2011)
Road To Nowhere (Monte Hellman, 2010)
Vénus noire (Black Venus) (Abdellatif Kechiche, 2010)
Heshang aiqing (Cry Me A River) (Jia Zhang-Ke, 2008)
Napoli Napoli Napoli (Abel Ferrara, 2009)
Disingagement (Amos Gitai, 2007)
Roses à crédit (Amos Gitai, 2010)
Red Road (Andrea Arnold, 2006)
Snow Angels (David Gordon Green, 2006)
Cleópatra (Júlio Bressane, 2007)
Il se peut que la beauté ait renforcé notre résolution - Masao Adachi (Philippe Grandrieux, 2011)
Shekarchi (The Hunter) (Rafi Pitts, 2010)
Ruínas (Manuel Mozos, 2009)
Alvorada vermelha (João Rui Guerra da Mata & João Pedro Rodrigues, 2011)
Filmer aujourd’hui (Jean-Louis Comolli, 2010)
Winter’s Bone (Debra Granik, 2010)
Les Braves (Alain Cavalier, 2008)
Rigoletto a Mantova (Marco Bellocchio, 2010)
Carminho: 1. Escrevi teu nome no vento / 2. A Bia da Mouraria / 3. Meu amor marinheiro / 4. Espelho quebrado (João Botelho, 2008) [ver]
Vidas pequeñas (Enrique Gabriel, 2010)
La recta provincia (Raúl Ruiz, 2007)
How Do You Know (James L. Brooks, 2010)
Essential Killing (Jerzy Skolimowski, 2010)
Robinson in Ruins (Patrick Keiller, 2010)
Le Roman de ma Femme (Jamshed Usmonov, 2009/11)
Chantrapas (Otar Ioseliani, 2010)
O nosso homem (Pedro Costa, 2010)
Giallo (Dario Argento, 2008)
In film nist (This Is Not A Film) (Jafar Panahi & Mojtaba Mirtahmasb, 2010/1)
Terra Madre (Ermanno Olmi; colaboración Franco Piavoli, 2009)
The Betrayal/Nerakhoon (Ellen Kuras & Thavisouk Phrasavath, 2008)
Boxing Gym (Frederick Wiseman, 2010)
WTC haikus (Jonas Mekas, 2010)
Il était une fois…Sailor et Lula (Auberi Edler, 2008)

D) Filmes moi bos vistos por vez primeira, feitos antes de 2006:

Die Beischlafdiebin (Christian Petzold, 1998)
Kanzen naru shiiku:Akai satsui (Wakamatsu Kōji, 2004)
Suzaki Paradise: Akashingo (Suzaki Paradise) (Kawashima Yuzō, 1956)
The Sound of Fury (Try and Get Me) (Cyril R. Endfield, 1950)
Mystery Street (John Sturges, 1950)
Too Much, Too Soon (Art Napoleon, 1958)
The Outcasts of Poker Flat (Joseph M. Newman, 1952)
The Walking Hills (John Sturges, 1949)
The Underworld Story (Cyril R. Endfield, 1950)
Pilotinnen (Pilots) (Christian Petzold, 1995)
Varastettu kuolema (Nyrki Tapiovaara, 1938)
Hong se niang zi jun (The Red Detachment of Women) (Xie Jin, 1960)
Hell Bent for Leather (George Sherman, 1960)
Black Bart (George Sherman, 1948)
Iskanderiya… New York (Youssef Chahine, coa colaboración de Khaled Youssef, 2004)
La Vraie Vie (dans les bureaux) (Jean-Louis Comolli, 1993)
La Faute à Voltaire (Abdellatif Kechiche, 2000)
A Queda (Ruy Guerra, 1976//8)
L’Équipage (Anatole Litvak, 1935)
Os Deuses e os Mortos (Ruy Guerra, 1970)
Die Parallelstrasse (Ferdinand Khittl, 1962)
Edge of Darkness (Lewis Milestone, 1943)
Zemlya v plenu (Land in Captivity) (Fiodor A. Otsiep, 1927/8)
Amok (Fédor Ozep/Fiodor A. Otsiep, 1934)
Cry Wolf (Peter Godfrey, 1947)
Manolescu (Victor Tourjansky, 1929)
Die singende Stadt (Carmine Gallone, 1930)
A Caça (Manoel de Oliveira, 1963)
Monster on the Campus (Jack Arnold, 1958)
Sininen laulu (Suomen taiteiden tarina) (Peter von Bagh, 2003)
Paolo e Francesca (Raffaello Matarazzo, 1950)
Di Cavalcanti (Glauber Rocha, 1977)
Huosan Qingxue (Loving Blood of the Vulcan) (Sun Yu, 1932)
Ye mei gui (Wild Rose) (Sun Yu, 1932)
La monaca di Monza (Carmine Gallone, 1962)
Balseros (Carles Bosch & Josep Maria Domènech, 1994-2002)
Portugal S.A. (Ruy Guerra, 2003/4)
Shahib Bibi Aur Ghulam (Master, Mistress and Servant) (Abrar Alvi, coa colaboración de Guru Dutt, 1962)
Young Man of Manhattan (Monta Bell, 1930)
Die Frau, nach der Man sich sehnt (Kurt Bernhardt, 1929)
L’Affaire Sofri (Jean-Louis Comolli, 2001)
Upstream (John Ford, 1927)
Poslednaia noch (The Last Night) (Iuli Raízman, 1936)
Elvis (John Carpenter, 1979)
Le Concerto de Mozart (Jean-Louis Comolli & Francis Marmande, 1997)
Naissance d’un hôpital (Jean-Louis Comolli, 1991)
La mano dello straniero (Mario Soldati, 1953)
I Dream Too Much (John Cromwell, 1935)
The Company She Keeps (John Cromwell, 1950/1)
Tsuma wa kokuhaku suru (A Wife’s Confession) (Masumura Yasuzo, 1961)
Sappho (Dimitri Buchowetzki, 1921)
Uomini e cieli (Francesco De Robertis, 1943//7)
Die arme Jenny (Urban Gad, 1912)
Ride Clear of Diablo (Jesse Hibbs, 1953/4)
Boca de lixo (Eduardo Coutinho, 1993)
Jean Moulin : Lettre à un innocent (William Karel, 2003)
The Tattered Dress (Jack Arnold, 1957)
Twenty Plus Two (Joseph M. Newman, 1961)
Return To Waterloo (Ray Davies, 1984)
Der Postmeister (Gustav Ucicky, 1940)
Rojo no zeikon (Souls on the Road) (Murata Minoru, 1921)
Riff-Raff (Ted Tetzlaff, 1947)
Talking to Strangers (Rob Tregenza, 1988)
Ciné Mafia-Rencontre 1:Jean Rouch parle avec Joris Ivens et Henri Storck (Jean Rouch, 1980)
Satin Rouge (Red Satin) (Raja Amari, 2001/2)
Isto É Noel Rosa(1910-1937) (Rogéro Sganzerla, 1990)
13 Tzameti (Gela Babluani, 2005)
A Knight in London (Lupu-Pick, 1928)
Wasp (Andrea Arnold, 2003)
Cofralandes (Raúl Ruiz, 2001/2)
Le Film à venir (Raúl Ruiz, 1997)
Makwayela (Jean Rouch & Jacques d’Arthuys, 1977)
Come Dancing With The Kinks (Ken O’Neil/Julien Temple, 1986)

E) Grandes filmes redescubertos ou reavaliados despois dun novo visionado:

Musashino fujin (Lady of Musashino) (Mizoguchi Kenji, 1951)
Bakushū (Early Summer) (Ozu Yasujirō, 1951)
Holiday (George Cukor, 1938)
Mahanagar (Satyajit Ray, 1963/4)
La Fille du puisatier (Marcel Pagnol, 1940)
The Crimson Kimono (Samuel Fuller, 1959)
Two Weeks in Another Town (Vincente Minnelli, 1962)
Nezabyvayemoye (The Unforgettable) (Iuliia Solntseva, 1967)
Povest plamennykh let (Chronicle of Flaming Years) (Iuliia Solntseva, 1960)
The Big Mouth (Jerry Lewis, 1967)
The Clock (Vincente Minnelli, 1945)
Sonnenstrahl (Pál Fejös, 1933)
Park Row (Samuel Fuller, 1952)
Poema o More (Iuliia Solntseva, 1958)
Die Büchse der Pandora (Georg Wilhelm Pabst, 1928)
The Docks of New York (Josef von Sternberg, 1928)
Beggars of Life (William A. Wellman, 1928)
The Wedding March (Erich von Stroheim, 1928)
Glomdalsbruden (Carl Th. Dreyer, 1925)
The Salvation Hunters (Josef von Sternberg, 1925)
The White Rose (David W. Griffith, 1923)
Les Amants du Pont-Neuf (Leos Carax, 1991)
The Adventures of Hajji Baba (Don Weis, 1954)
Manon des Sources (Marcel Pagnol, 1952)
La Femme et le pantin (Jacques de Baroncelli, 1928/9)
The Last Command (Josef von Sternberg, 1928)
No Man of Her Own (Mitchell Leisen, 1950)
Madame Bovary (Jean Renoir, 1933)
Madame de… (Max Ophuls, 1953)
Italiani brava gente (Giuseppe De Santis, 1964)
The Mating Season (Mitchell Leisen, 1950)
Traviata 53 (Vittorio Cottafavi, 1953)
They Flew Alone (Herbert Wilcox, 1941)
King Lear (Jean-Luc Godard, 1987)
Sammy Going South (Alexander Mackendrick, 1963)
U.S. Go Home (de Tous les garçons et les filles de leur âge:Le Milieu des années 60) (Claire Denis, 1994)
Polustanok (Boris Barnet, 1963)
Act of Violence (Fred Zinnemann, 1948)
The Search (Fred Zinnemann, 1948)
Le Combat dans l’île (Fire and Ice) (Alain Cavalier, 1962)
Letter of Introduction (John M. Stahl, 1938)
Love Letters (William Dieterle, 1945)
Le Pont du Nord (Jacques Rivette, 1981)
Bajō (A Mother’s Love) (Shimizu Hiroshi, 1950)
Way Of A Gaucho (Jacques Tourneur, 1952)
Stars In My Crown (Jacques Tourneur, 1950)
The Halliday Brand (Joseph H. Lewis, 1957)
The Horn Blows at Midnight (Raoul Walsh, 1945)
Benilde ou A Virgem Mãe (Manoel de Oliveira, 1974/5)
The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds (Paul Newman, 1972)
Piccadilly Incident (Herbert Wilcox, 1946)
The Seventh Cross (Fred Zinnemann, 1944)
L’Amour l’après-midi (Eric Rohmer, 1972)
The Sins of Rachel Cade (Gordon Douglas, 1960/1)
El mundo sigue (Fernando Fernán-Gómez, 1963)
La vida en un hilo (Edgar Neville, 1945)
Plymouth Adventure (Clarence L. Brown, 1952)
L’Oeil qui ment (Raúl Ruiz, 1992)
Les trois couronnes du matelot (Raúl Ruiz, 1983)
L’Hypothèse du tableau volé (Raúl Ruiz, 1978)
Tanoshiki kana jinsei (This Happy Life) (Narusē Mikio, 1944)
Rien que les heures (Alberto Cavalcanti, 1926)
Song of Love (Clarence L. Brown, 1947)
Death Takes a Holiday (Mitchell Leisen, 1934)
A Midsummer Night’s Dream (Max Reinhardt & William Dieterle, 1935)
Walk Softly, Stranger (Robert Stevenson, 1948/9/50)
A Life Of Her Own (George Cukor, 1950)
Pola X (Leos Carax, 1999)
Intruder in the Dust (Clarence L. Brown, 1949)
Les Voleurs de la nuit (Samuel Fuller, 1983/4)
Night has a Thousand Eyes (John V. Farrow, 1947/8)
Strange Illusion (Edgar G. Ulmer, 1945)
Shiinomi Gakuen (The Shiinomi School) (Shimizu Hiroshi, 1955)
The Burglar (Paul Wendkos, 1955//7)
Murder Is My Beat (Edgar G. Ulmer, 1955)
Une simple histoire (Marcel Hanoun, 1958/9)
La vida por delante (Fernando Fernán-Gómez, 1958)
Malombra (Mario Soldati, 1942)
The Jealous Lover (en The Story of Three Loves) (Gottfried Reinhardt, 1952)
Die Augen der Mumie Ma (The Eyes of the Mummy) (Ernst Lubitsch, 1918)
Fedra (Manuel Mur Oti, 1956)
The Prowler (Cost of Loving) (Joseph Losey, 1950)
La Ville des Pirates (Raúl Ruiz, 1983)
The Passionate Friends (David Lean, 1948)
The Reluctant Debutante (Vincente Minnelli, 1958)
Yellowstone Kelly (Gordon Douglas, 1959)
Smörgasbord/Cracking Up (Jerry Lewis, 1982)
Made in Heaven (Alan Rudolph, 1987)
Lumière d’Été (Jean Grémillon, 1943)
7th Cavalry (Joseph H. Lewis, 1956)
Flashing Spikes (in Fred Astaire’s Premiere Theatre) (John Ford, 1962)

F) Filmes moi bos redescubertos ou reavaliados (non sempre para mellor) despois dun novo visionado:

4 Aventures de Reinette et Mirabelle (Éric Rohmer, 1986)
The Treasure of Pancho Villa (George Sherman, 1955)
I Died A Thousand Times (Stuart R. Heisler, 1955)
Wundkanal (Gun Wound) (Thomas Harlan, 1984)
Tiyu huanghou (Queen of Sports) (Sun Yu, 1934)
Lo straniero (Luchino Visconti, 1967)
Joy of Living (Tay Garnett, 1938)
Dossier secret (Mr.Arkadin) (versión francesa de Confidential Report) (Orson Welles, 1955)
Os Fuzis (Ruy Guerra, 1964)
Rings on Her Fingers (Rouben Mamoulian, 1942)
An American Dream (See You in Hell, Darling) (Robert Gist, 1966)
The Smiling Lieutenant (Ernst Lubitsch, 1931)
Mercado de futuros (Mercedes Álvarez, 2011)
Casa Ricordi (Carmine Gallone, 1954)
Born to Kill (Robert Wise, 1947)
Généalogies d’un crime (Raúl Ruiz, 1996)
Comédie de l’innocence (Raúl Ruiz, 2000)
Trois Vies et Une Seule Mort (Raúl Ruiz, 1995)
Iskanderija, kaman oue kaman (Youssef Chahine, 1990)
Partiynyy bilet (Ivan Píríev, 1936)
The Lost Moment (Martin Gabel, 1947)
The Farmer’s Daughter (H.C. Potter, 1947)
The Unsuspected (Michael Curtiz, 1947)
Thomas Graals bästa barn (Mauritz Stiller, 1918)
La tragedia di un uomo ridicolo (Bernardo Bertolucci, 1981)
La Rupture (Claude Chabrol, 1970)
In Name Only (John Cromwell, 1939)
Juste avant la nuit (Claude Chabrol, 1971)
One hour with you (Ernst Lubitsch & George Cukor, 1932)
Carson City (Andre de Toth, 1951)
Sangaree (Edward Ludwig, 1953)
Equilibrium (en "The Story of Three Loves") (Gottfried Reinhardt, 1952)
Manhatta (Charles Sheeler & Paul Strand, 1921)
Hardly Working (Jerry Lewis, 1979)
Zig-Zag: Le Jeu de l'oie (Une fiction didactique à propos de la cartographie) (Raúl Ruiz, 1980)
Back Street (Robert Stevenson, 1941)
Broadway Melody of 1940 (Norman Taurog, 1940)
Bloodbrothers (Robert Mulligan, 1978)
Fighter Squadron (Raoul Walsh, 1948)
Der lebende Leichnam (Das Ehegesetz) Zhivoí trup (The Living Corpse) (Fedor Ozep, 1929)
Green Fire (Andrew Marton, 1954)
Flesh (John Ford, 1932)
The Big Country (William Wyler, 1958)
Bresson ni vu ni connu (François Weyergans, 1965//94)
Treasure of the Golden Condor (Delmer Daves, 1953)
Champagne (Alfred Hitchcock, 1928)
La Vocation suspendue (Raúl Ruiz, 1977)
Nana (Jean Renoir, 1926)
Sylvia (Gordon Douglas, 1964/5)
L’Espion (Raoul J. Lévy, 1966)
Jeanne la Pucelle: Les batailles / Les prions (Jacques Rivette, 1993)
Justine (George Cukor, 1969)
The Silver Cord (John Cromwell, 1933)
Elvis:That’s the Way It Is [Edición especial] (R.Denis Sanders, 1970//2000)
Regen (Joris Ivens & Mannus H.K. Franken, 1929)
The Brink’s Job (William Friedkin, 1978)
The Song of Songs (Rouben Mamoulian, 1932/3)
Tod und Teufel (Peter Nestler, 2009)
Cover Girl (Charles Vidor, 1944)
The Big Street (Irving Reis, 1942)
Sånt händer inte här (This Can’t Happen Here) (Ingmar Bergman, 1950)

-Beli Martínez é profesora de cinema e produtora de Vikingland e Arraianos

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. El árbol de la vida (Terrence Malick)
O resto da listaxe vai sen orde:
Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
La boda de mi mejor amiga (Paul Feig)
La danza (Frederick Wiseman)
Cisne negro (Darren Aronofsky)
De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
True grit (Joel e Ethan Coen)

O MELLOR DE 2011: FILMES NON ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Nostalgia de la luz (Patricio Guzmán)
El caballo de Turín (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)

-Iago Martínez é xornalista. Foi o responsábel das páxinas de cultura do desaparecido (máis ben fulminado) Xornal de Galicia e na actualidade é colaborador da edición galega de El País. Ademais, fai crítica musical para Rockdelux e mantén o blog Disimulen.

ESTREADAS EN SALAS COMERCIAIS
Sen orde

Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Tournée (Mathieu Amalric)
Carlos (Olivier Assayas)
Le Père de mes enfants (Mia Hansen-Løve)

SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA
Sen orde

Vikingland (Xurxo Chirro)
Nostalgia de la luz (Patricio Guzmán)
Low Life (Nicolas Klotz & Elisabeth Perceval)
A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
Rosalinda (Matías Piñeiro)

-Carlos Meixide é xornalista, guionista e director.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. Le Havre (Aki Kaurismäki)
2. Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
3. Habemus Papam (Nanni Moretti)
4. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
5. Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
6. Le gamin au vélo (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
7. Melancholia (Lars Von Trier)
8. Drive (Nicolas Winding Refn)
9. Carlos (Olivier Assayas)

-Laura Menéndez é colaboradora das revistas DétourTransit e A Cuarta Parede.

Estrenos comerciales que me dieron todo lo que necesitaba en ese momento (sin orden)

How do you know (James L. Brooks)
Viajo porque preciso, volto porque te amo (Marcelo Gomes & Karim Aïnouz)
White material (Claire Denis)
Scream 4 (Wes Craven)
Harry Potter and the deathly hallows: part 2 (David Yates)
The future (Miranda July)

Otras pantallas (sin orden)

Sotchi 255 (Jean-Claude Taki)
48 (Susana de Sousa)
Phantom love (Nina Menkes)
The day he arrives (Hong Sang soo)
Hell roaring creek (Lucien Castaing Taylor)
Life’s too short (Stephen Merchant & Ricky Gervais)

-Imma Merino é profesora da Universitat de Girona e crítica de cinema do xornal El Punt Avui.

Por orde de preferencia.

Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Thérèse (Alain Cavalier)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
The deep blue sea (Terence Davies)
Melancolía (Lars von Trier)
Una mujer en África (Claire Denis)
El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
Valor de ley (Joel e Ethan Coen)
Sangue do meu sangue (João Canijo)
Mercado de futuros (Mercedes Álvarez)

-Marcos Nine é cineasta. A súa primeira longametraxe, La Brecha, estrearase ao longo de 2012.

ESTREADAS EN SALAS COMERCIAIS

1. El árbol de la vida (Terrence Malick)
2. Harry Potter y las reliquias de la muerte. Parte 2 (David Yates)
3. Carlos (Olivier Assayas)
4. Inside Job (Charles Ferguson)
5. Nunca me abandones (Mark Romanek)
6. 13 asesinos (Takashi Miike)
7. Habemus Papam (Nanni Moretti)
8. El Havre (Aki Kaurismäki)
9. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
10. Tralas Luces (Sandra Sánchez)

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA

1. The Arbor (Clio Barnard)
2. Nostalgia de la Luz (Patricio Guzman)
3. The Ballad of Genesis and Lady Jaye (Marie Losier)
4. Spark of Being (Bill Morrison)
5. Vikingland (Xurxo Chirro)
6. Color perro que huye (Andrés Duque)
7. La ducha (Mª José San Martín)
8. Anacos (Xacio Baño)
9. Los teleféricos (Federico Actis)
10. Abwesenheit (Ramón Gónzalez Palazón)

-José Manuel Mouriño é investigador, ensaísta, comisario e realizador audiovisual.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS
En relativa orde de preferencia

Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
La danza (Frederick Wiseman)
El ilusionista (Sylvain Chomet)
Un método peligroso (David Cronenberg)

-Carlos Muguiro é crítico, programador e cineasta.

Dos de las experiencias cinematográficas más intensas de 2011 corresponden a películas que he vuelto a ver: Mne dvadtsat let (I Am Twenty, 1961), de Marlen Khutsiev, y la obra de Juliya Solntseva, desde Poema o more (1959), a partir de los textos de su marido Alexander Dovzhenko. Deben figurar en lo más alto de mi selección. Debería añadir, también, como experiencia o no-película, la entrevista a Nathaniel Dorsky de Lumière (Francisco Algarín Navarro y Félix García de Villegas).

Respecto a los estrenos, sin orden de preferencia: Des hommes et des dieux, de Xavier Beauvois; Misterios de Lisboa, de Raúl Ruiz; Habemus Papam, de Nanni Moretti; The Tree of Life, de Terrence Malick; Le Havre, de Aki Kaurismäki; La vida útil, de Federico Veiroj; Color perro que huye, de Andrés Duque; The Turin Horse, de Béla Tarr y Ágnes Hranitzky; y Le quattro volte, de Michelangelo Frammartino.

Añado una lista más personal a la que llamaré Mi arca rusa: películas recientes (2010-11) producidas, rodadas y/o inspiradas en Rusia que he visto el año pasado: Il Silenzio di Pelechian, de Pietro Marcello; Silent Souls (Ovsyanki), de Alexei Fedorchenko; My Joy, de Sergei Lonitsa; Bread Birds (Lev dlia ptici), de Alexandra Strelyanaya; Faust, Alexander Sokurov; Koniec Rosji (At the Edge of Russia), de Michal Marczak; Vorobei, de Iuri Shiller; The Hunter (Okhotnik), de Bakur Baruradze; Chantrapas, de Otar Iosseliani; Kochegar (Stoker), de Aleksey Balabanov; Generation P, de Victor Ginzburg; Finisterrae, de Sergio Caballero; Patria o Muerte, de Vitaly ManskyDiario ruso, de Jorge Tur.

-Xosé Nogueira é profesor na Universidade de Santiago de Compostela.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Inside Job (Charles Ferguson)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)
Melancholia (Lars von Trier)
Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
No habrá paz para los malvados (Enrique Urbizu)
Tournée (Mathieu Amalric)

A maiores, unha listaxe complementaria ou alternativa podería ser esta:

Carlos (Olivier Assayas)
Le gamin au vélo (Luc e Jean-Pierre Dardenne)
Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
Midnight in Paris (Woody Allen)
O estranho caso de Angelica (Manoel de Oliveira)
Pina (Wim Wenders)
Somewhere (Sofia Coppola)
A Dangerous Method (Davis Cronenberg)
True grit (Ethan e Joel Coen)
Winter's bone (Debra Granik)

E, para rematar, a grande decepción do ano: The tree of life (Terrence Malick).

-Suso Novás é crítico e programador.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
La danza (Frederick Wiseman)
Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Thérèse (Alain Cavalier)
Lola (Brillante Mendoza)
Aventuras en el desván (Jirí Barta)
Un método peligroso (David Cronemberg)
La boda de mi mejor amiga (Paul Feig)
Attack the Block (Joe Cornsih)
Four Lions (Chris Morris)

-Dario Oliveira é programador do Festival de Curtas de Vila do Conde

Drive (Nicolas Winding Refn)
Nos Idos de Março (George Clooney)
Blue Valentine (Derek Cianfrance)
True Grit (Joel e Ethan Coen)
Somewhere (Sofia Coppola)
Sangue do meu sangue (João Canijo)
Submarine (Richard Ayoade)
Pina (Wim Wenders)
Crazy Horse (Frederick Wiseman)
Carlos (Olivier Assayas)
Restless (Gus van Sant)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
O artista (Michel Hazanavicius)
As 4 voltas (Michelangelo Frammartino)
Despojos de inverno (Debra Granik)

-Grial Parga é crítico de cinema e columnista de El Progreso.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. Drive (Nicolas Winding Refn)
2. Carlos (Olivier Assayas)
3. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
4. De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
5. True Grit (Ethan e Joel Coen)
6. The tree of life (Terrence Malick)
7. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
8. X-Men (Matthew Vaughn)
9. Four Lions (Chris Morris)
10. Hanna (Joe Wright)

BONUS TRACK TV: All Watched Over by Machines of Loving Grace (Adam Curtis)

BONUS BONUS TRACK, COMEDIAS NON ESTREADAS: The Guard (John Michael McDonagh) e SUPER (James Gunn)

-Lois Patiño é cineasta.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1- Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)
2- Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
3- The tree of life (Terrence Malick)
4- Tourneé (Mathieu Amalric)
5- Le Havre (Aki Kaurismäki)
6- Melancholia (Lars von Trier)
7- Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
8- La vida útil (Federico Veiroj)
9- La piel que habito (Pedro Almodóvar)
10- Restless (Gus van Sant)

O MELLOR DE 2011: FILMES VISTOS EN FESTIVAIS

1- A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
2- My Joy (Sergei Loznitsa)
3- Meek´s cutoff (Kelly Reichardt)
4- Fausto (Aleksandr Sokurov)
5- Vikingland (Xurxo Chirro)
6- Two years at sea (Ben Rivers)
7- É na Terra não é na Lua (Gonçalo Tocha)
8- Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
9- Verano de Goliat (Nicolás Pereda)
10- Rosalinda (Matías Piñeiro)

-Martin Pawley é crítico e programador.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. The tree of life (Terrence Malick)
2. Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
3. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
4. *Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
4. Bridesmaids (Paul Feig)
5. Habemus Papam (Nanni Moretti)
6. Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
7. How do you know (James L. Brooks)
8. Restless (Gus van Sant)
9. Le Havre (Aki Kaurismäki)
10. La vida útil (Federico Veiroj)

*Por proximidade co filme de Oliver, non debería incluílo. De metelo, estaría nesa posición.

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA (VISTOS EN FESTIVAIS, FILMOTECAS, DVD, etc)

1.[] A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
2. Abrir puertas y ventanas (Milagros Mumenthaler)
3. É na Terra não é na Lua (Gonçalo Tocha)
4. The yellow bank (J. P. Sniadecki) -curta
5. Rosalinda (Matías Piñeiro)
6.[] La guerre est déclarée (Valerie Donzelli)
7. Alvorada vermelha (João Pedro Rodrigues, João Rui Guerra da Mata) -curta
8. Nostalgia de la luz (Patricio Guzmán)
9. Verano (José Luis Torres Leiva)
10.*Vikingland (Xurxo Chirro)
11. Tabloid (Errol Morris)
12.*Spark of being (Bill Morrison)

Bonus track: All watched over by machines of loving grace de Adam Curtis (TV)

*Filmes que xa vira en 2010 []Filmes cuxos dereitos de exhibición foron adquiridos para España

-Víctor Paz é director da revista dixital A Cuarta Parede

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. Las aventuras de Tintín: El secreto del Unicornio, de Steven Spielberg
2. Pina, de Wim Wenders
3. Le père de mes enfants, de Mia Hansen-Lø ve
4. La piel que habito, de Pedro Almodóvar
5. No habrá paz para los malvados, de Enrique Urbizu
6. Cisne negro, de Darren Aronofsky
7. 13 asesinos, de Takashi Miike
8. Todos vós sodes capitáns, de Oliver Laxe
9. La danza, de Frederick Wiseman
10. Hanna, de Joe Wright

IMPRESCINDIBLES SEN ESTREA EN ESPAÑA:
Low Life, de Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval
Himizu, de Sion Sono
Spark of being de Bill Morrison

-Gonzalo de Pedro é crítico de cinema (colaborador, entre outras publicacións, de Caimán - Cuadernos de Cine) e programador de Punto de Vista.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. O estranho caso de Angélica (Manoel de Oliveira)
2. Dispongo de barcos (Juan Cavestany)
3. Tournée (Mathieu Amalric)
4. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
5. Restless (Gus Van Sant)
6. El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
7. Four Lions (Christopher Morris)
8. Melancolía (Lars von Trier)
9. Drive (Nicolas Winding Refn)
10. Justin Bieber: nunca digas nunca (Jon Chu)

E AS MELLORES, VISTAS EN FESTIVAIS:

1. Sip'Ohi - El lugar del manduré (Sebastián Lingiardi)
2. Trypps #7 (Badlands) + River Rites (Ben Russell)
3. Holy Time in Eternity, Holy Eternity in Time (Elise Florenty e Marcel Türkowsky)
4. Color perro que huye (Andrés Duque) + Qu'ils reposent en révolte (Des figures des guerres I) (Sylvain George)
5. Erie (Kevin Jerome Everson)

-Jaime Pena é crítico de cinema (colaborador, entre outras publicacións, de Caimán - Cuadernos de Cine e El Amante) e programador do CGAI.

MELLORES ESTREAS DE 2011 (VISTAS EN 2011)

The tree of life (Terrence Malick)
Bridesmaids (Paul Feig)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)
Habemus Papam (Nanni Moretti)
Le Havre (Aki Kaurismäki)
Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
Un método peligroso (David Cronenberg)
How do you know (James L. Brooks)
Drive (Nicolas Winding Refn)
Viajo porque preciso, volto porque te amo (Karim Ainouz e Marcelo Gomes, 2009)

MELLORES PELÍCULAS ESPAÑOLAS NON ESTREADAS (NIN FALTA QUE FAI QUE SE ESTREEN)

Recuerdos de una mañana (José Luis Guerín)
El senyor ha fet en mi meravelles (Albert Serra)
Correspondencia (José Luis Guerín, Jonas Mekas)
Vikingland (Xurxo Chirro)
True Love (Ion De Sosa)

-Matías Piñeiro é director de cinema, autor entre outras de Todos mienten e Rosalinda.

1. Morrer como um homem (João Pedro Rodrigues)
2. Oki's movie (Hong Sang-soo)
3. Film Socialisme (Jean-Luc Godard)
4. Hors Satan (Bruno Dumont)
5. Uncle Boonmee, who can recall his past lives (Apichatpong Weerasethakul)
6. Un été brulant (Philippe Garrel)
7. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
8. This is not a film (Jafar Panahi)
9. Take shelter (Jeff Nichols)
10. L'Apollonide (Bertrand Bonello)
11. Le Havre (Aki Kaurismäki)
12. Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)

Bonus track: We can't go home again (Nicholas Ray)

-Tim Redford é director do festival de curtas Curtocircuito.

1. El árbol de la vida (Terrence Malick)
2. El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
3. Tournée (Mathieu Amalric)
4. True Grit (Joel e Ethan Coen)
5. Shame (Steve McQueen)
6. Les Neijes du Kilimandjaro (Robert Guédiguian)
7. Habemus Papam (Nanni Moretti)
8. El Estudiante (Santiago Mitre)
9. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
10. Melancholia (Lars Von Trier)

-Fernando Redondo é profesor de Comunicación Audiovisual na Universidade de Santiago.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

Mercado de futuros (Mercedes Álvarez)
El árbol de la vida (Terrence Malick)
George Harrison: Living in the Material World (Martin Scorsese)
De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
Ispansi! (Carlos Iglesias)
Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
Súper 8 (J. J. Abrams)
La noche que no acaba (Isaki Lacuesta)
Los pasos dobles (Isaki Lacuesta)
La piel que habito (Pedro Almodóvar)

-Alberto Ruiz de Samaniego é ensaísta, comisario de exposicións e profesor na Facultade de Belas Artes de Pontevedra.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS:

Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
El topo (Tomas Alfredson)
De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
La danza (Frederick Wiseman)
El Havre (Aki Kaurismäki)
Thérèse (Alain Cavalier)
Melancolía (Lars von Trier)
Carlos (Olivier Assayas)
Pina (Wim Wenders)

-José Manuel Sande é crítico e programador do CGAI

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
2. Le Havre (Aki Kaurismäki)
3. Habemus Papam (Nanni Moretti)
4. El árbol de la vida (Terrence Malick)
5. La Danse (Frederick Wiseman)
6. Misterios de Lisboa (Raúl Ruiz)
7. La boda de mi mejor amiga (Paul Feig)
8. Carlos (Olivier Assayas)
9. Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
10. Drive (Nicolas Winding Refn)

O MELLOR DE 2011: FILMES SEN ESTREA COMERCIAL EN ESPAÑA (VISTOS EN FESTIVAIS, FILMOTECAS, DVD, etc).
Sen orde

Low life (Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval)
Vikingland (Xurxo Chirro)
Obra Nathaniel Dorsky
The Turin Horse (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
La guerre est déclarée (Valérie Donzelli)
Eclipse (Alberte Pagán)
La linea generale (Oleg Tcherny)
Nostalgia de la luz (Patricio Guzmán)
Autobiografia lui Nicolae Ceausescu (Andrei Ujica)

-Karim Shimsal forma parte do equipo do Indielisboa.

El árbol de la vida (Terrence Malick)
Melancholia (Lars von Trier)
La guerre est déclarée (Valérie Donzelli)
Les mains en l'air (Romain Goupil)

Curtas:
Återfödelsen (The Unliving) (Hugo Lilja)
Cross (Maryna Vroda)
Asylum (Joern Utkilen)
Sielunsieppaaja (Soul Catcher) (P. V. Lehtinen)
Armand 15 ans l'été (Blaise Harrison)
In Loving Memory (Jacky Goldberg)

-Ángel Suanzes é xornalista do programa Zig Zag da TVG.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

"Os filmes do 2011 que volvería ver no 2012"

1. Le Havre (Aki Kaurismäki)
2. The tree of life (Terrence Malick)
3. La mitad de Óscar, Manuel Martín Cuenca
4. Cisne negro, Darren Aronofsky
5. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
6. De dioses y hombres (Xavier Beauvois)
7. Un dios salvaje, Roman Polanski
8. Todos vós sodes capitáns, Oliver Laxe
9. Winter's Bone (Debra Granik)
10. No habrá paz para los malvados, Enrique Urbizu

Mencións especiais que vin no 2011 e non estiveron nin estarán nas salas comercias: Birdboy, de Alberto Vázquez, e Estereoscopía, de Xacio Baño.

-Antoine Thirion é crítico de cinema e fundador do sitio web Independencia.

1. A dangerous method (David Cronenberg)
2. Shame (Steve McQueen)
3. Cave of forgotten dreams (Werner Herzog)
4. The Tree of life (Terrence Malick)
5. Qu'ils reposent en révolte (Sylvain George)
6. This is not a film (Jafar Panahi e Mojtaba Mirtahmasb)
7. Essential killing (Jerzy Skolimowski)
8. Buenas noches, España (Raya Martin)
9. Restless (Gus Van Sant)
10. Black swan (Darren Aronofsky)
11. L’apollonide (Bertrand Bonello)

-José Luis Torres Leiva é director de cinema. O seu último filme, Verano, estreouse na sección Orizzonti do Festival de Venecia.

1. Hors Satan (Bruno Dumont)
2. El Caballo de Turín (Béla Tarr e Ágnes Hranitzky)
3. L’Inconsolable & Schakale und Araber (Jean-Marie Straub)
4. Un Été Brulant (Philippe Garrel)
5. Recuerdos de una mañana (José Luis Guerín)
6. Two Years at Sea (Ben Rivers)
7. River Rites (Ben Russell)
8. Wuthering Heights (Andrea Arnold)
9. La Maladie Blanche (Christelle Lheureux)
10. Nana (Valérie Massadian)

-José Vieira Mendes é crítico cinematográfico e responsábel do programa da RTP Memória Noite de Cinema.

A Separation (Asghar Farhadi)
Melancholia (Lars Von Trier)
Carnage (Roman Polanski)
Enterrado (Rodrigo Cortés)
As Aventuras de Tintin: O Segredo do Unicórnio (Steven Spielberg)
Un Cuento Chino (Sebastián Borensztein)
Shame (Steve McQueen)
América (João Nuno Pinto)
A árvore da Vida (Terrence Malick)
Killer Joe (William Friedkin)

-Iván Villarmea é colaborador de A Cuarta Parede.

O MELLOR DE 2011: FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1. Mistérios de Lisboa (Raúl Ruiz)
2. The Tree of Life (Terrence Malick)
3. White Material (Claire Denis)
4. A dangerous method (David Cronenberg)
5. Nader e Simin, unha separación (Asghar Farhadi)
6. El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
7. Carlos (Olivier Assayas)
8. Drive (Nicolas Winding Refn)
9. La piel que habito (Pedro Almodóvar)
10. Le quattro volte (Michelangelo Frammartino)

FILMES PENDENTES DE ESTREA OU SEN DISTRIBUCIÓN COMERCIAL:

Shame (Steve McQueen)
The Forgotten Space (Allan Sekula & Noël Burch)
Foreign Parts (Véréna Paravel & J.P. Sniadecki)
We Need to Talk about Kevin (Lynne Ramsay)
Marta Marcy May Marlene (Sean Durkin)

DECEPCIÓNS:

1. Micmacs (Jean-Pierre Jeunet)
2. Noruwei no mori (Tran Anh Hung)
3. Cars 2 (John Lasseter & Brad Lewis)
4. Howl (Rob Epstein & Jeffrey Friedman)
5. Midnight in Paris (Woody Allen)

-Ferdinand von Galitzien é o autor dun blog especializado en cinema silente.

Aquí están os dez filmes que o Herr Graf considera os máis salientábeis exhibidos durante este ano que está a piques de rematar no teatro do Schloss:

Hintertreppe (Leopold Jessner & Paul Leni, 1921). Alemaña. Revisitado.
Brudeferden I Hardanger (Rasmus Breistein, 1926). Noruega. Estrea no Schloss.
Häiden Vietto Karjalan Runomailla" (A. O. Väisänen, 1920). Finlandia. Estrea no Schloss.
Noidan Kirot" (Teuvo Puro, 1927). Finlandia. Estrea no Schloss.
Ingeborg Holm (Victor Sjöström, 1913). Suecia. Estrea no Schloss.
Klovnen (A. W. Sandberg, 1926). Dinamarca. Estrea no Schloss.
Laila (George Schnéevoigt, 1929). Noruega. Estrea no Schloss.
Das Weib Des Pharao (Ernst Lubitsch, 1922). Alemaña. Estrea no Schloss.
Meyer aus Berlin (Ernst Lubitsch, 1919). Alemaña. Estrea no Schloss.
Varieté (E. A. Dupont, 1925). Alemaña. Revisitado.

Como poden vostedes comprobar, o ano pasado celebráronse no teatro do Schloss dous ciclos silentes ben definidos: cinema nórdico e cinema alemán.

-Alfonso Zarauza é director de cinema.

FILMES ESTREADOS EN SALAS COMERCIAIS EN ESPAÑA

1-Tournée (Mathieu Amalric)
2-El árbol de la vida (Terrence Malick)
3-El niño de la bicicleta (Jean-Pierre e Luc Dardenne)
4-Le Havre (A.Kaurismäki)
5-Melancholia (Lars von Trier)
6-Carlos (Olivier Assayas)
7-Todos vós sodes capitáns (Oliver Laxe)
8-Tyranosaur (Paddy Considine) [*]
9-The artist (Michel Hazanavicius)
10-La piel que habito (Pedro Almodóvar)

[*] Non estreada en salas comerciais

FILMES SEN DISTRIBUCIÓN OU PENDENTES DE ESTREA COMERCIAL

1-A Torinói ló (Bela Tarr e Ágnes Hranitzky)
2-Hors Satan (Bruno Dumont)
3-Meek`s Cutoff (Kelly Reichardt)
4-Fausto (Aleksandr Sokurov)
5-L'Apollonide (Bertrand Bonello)
6-Cold fish (Shion Sono)
7-Guilty of romance (Shion Sono)
8-Road to nowhere (Monte Hellman)
9-Essential Killing (Jerzy Skolimowski)
10-Vikingland (Xurxo Chirro)



 José Vieira Mendes * Iván Villarmea * Ferdinand von Galitzien * Alfonso Zarauza   Eloy D. Serén