Après Mai (Olivier Assayas, 2012)

Relato autobiográfico dirixido polo cineasta francés Olivier Assayas (París, 1955), autor de filmes da valía de L’eau fride (1994), Finales de agosto, principios de septiembre (1998), Las horas del verano (2008), o thriller Carlos (2010) ou ás restitucións do propio estatuto da imaxe Irma Vep (1996) ou Demonlover (2002), Después de mayo / Après Mai narra o periplo de madurez do mozo de dezaoito anos Gilles, que, no París posterior ao maio do 68, vive en primeira liña o activismo político.

Crónica da Francia gaullista, conto de aprendizaxe –reverso da contención encarnada no poético relato adolescente L’eau fride- que atravesa tamén Italia ou Londres, establece un tránsito, cal novella episódica ou road-movie, por lugares e cuestións –ou metraxes alleas, de Bo Widerberg ao boliviano Sanjinés- da súa xuventude. Tal viaxe organizada, precedida do libro de memorias Une adolescente dans l’après-Mai: Lettre à Alice Debord, publicado en 2005, facilita a priori un aluvión de temas que lle son propios á época (amor, sexo, drogas, arte, compromiso, sociedade,…), similitudes autobiográficas (que o espectador non ten por que coñecer) e reflexións derivadas, sobre os que sobrevoa unha conexión que o autor enfatiza porque considera (e o é) francamente importante: a do cine, ou a arte e a creación estética en global, coa política, a fusión de radicalismos, co fondo, como en todos os filmes de Assayas –antigo crítico musical-, dunha atractiva e pertinente banda sonora, que pasa por Syd Barrett, Nick Drake ou Soft Machine.

O desconcerto primordial –decepción ou ofuscamento desganado- que causa, ten o seu punto álxido nos escritos en Francia de Emmanuel Burdeau. E, cos seus excesos, non anda desencamiñado. Como xa observamos en Carlos, un achegamento ás loitas políticas armadas dos anos 70/80 -tempo de efervescencia e paixón: a III Guerra Mundial explorada por Chris Marker-, brillante narración con medios e impecable factura, capaz de reducir o idealismo revolucionario a vulgar psicopatía ou coto de delincuencia común, Assayas preocúpase polo relato de xénero ou o retrato persoal, incapaz de tecer con solidez sintáctica construcións colectivas, ofrecendo en Después de mayo o seu filme máis feble ata a data, un relato cheo de automatismos, afán de simplificación e filias pobremente expresadas, indicio dunha procura inexistente.

Tentando clausurar dous puntais da arte e a intelectualidade, o derrubo das utopías políticas –deixádevos levar, aceptade o sistema como é- e a morte da relación ética-política/estética –só importan as formas, un filme é un obxecto desideoloxizado-, Assayas remata nun lugar inesperado e ben incómodo, orquestrando unha impostada oda á xuventude, de seguro revestida por momentos dunha atractiva e axustada atmosfera, que ampara un nada empático exercicio de autoxustificación histórica. Decididamente insólito en alguén que reivindica ou di apertar con gusto as pisadas do situacionismo. Se a revolución non é unicamente un romance de mocidade, aínda podemos agardar polo cineasta estimable do que sempre gozamos. Despois de todo, un prefire pensar que Assayas non puido perderse no camiño. Nota: 4/10

José Manuel Sande