A diferenza doutras edicións, o anuncio de que o gañador do Premio Xerais 2006 era Diego Ameixeiras fixo correr algunhas tintas e algúns bytes por parte dos que se apresuraron a falar mal do libro antes de coñecelo, pero tamén dos que saudaron unha suposta "remuda" dentro dun sistema cultural, o galego, cunha insistente querenza polos actos fúnebres. Para uns e para outros a virtude e o defecto fundamental do autor parecía ser a xuventude, o cal non deixa de ser unha circunstancia pola que todos pasaron algunha vez na vida, mesmo eses en que están pensando, e que en consecuencia nin quita nin pon mérito a ninguén.
Creo que é imposíbel sentirse decepcionado despois de ler Tres segundos de memoria, pois o seu estilo e intencións fican definidos con franqueza e claridade xa desde as primeiras páxinas. O protagonista do texto é un mozo de trinta anos que sobrevive a conta de traballos precarios e relata a súa existencia cotiá desde unha perspectiva desencantada, non co sentimento de baleiro e confusión típico das criaturas da modernidade sesenteira (os seres marcados pola incomunicación dos filmes de Antonioni, por exemplo), senón desde a aceptación sarcástica e amarga de que todas as ilusións de mocidade non chegarán xamais a verificarse. É o "post-fracaso", unha maneira de enfrontar a vida cubríndose cunha coiraza de cinismo que non serve para erguer unha visión do mundo activa e escéptica e acaba por parecer unha simple pose erixida con fins defensivos a forza de frases lacónicas, un evidente gusto pola desmitificación e o aparente desinterese por todo o que non sexa de proveito inmediato. O personaxe principal non ten visión de futuro porque xa ten dabondo con ir tirando no presente; detesta os que practican o "nefasto vicio da melancolía" e nega a "suposta superioridade intelectual do inadaptado", mais no esencial recréase con permanente indulxencia na súa realidade diaria, compartida por un feixe de individuos da súa xeración, que o converte nun adolescente perpetuo sen a máis mínima confianza no porvir e convencido de que calquera situación desesperada é susceptíbel de empeorar. Nun momento determinado o protagonista lembra unhas palabras que lle escoitou a un crítico de cinema non especificado, segundo as cales a grandeza dunha obra de arte radica na capacidade que esta ten de falarnos directamente a nós mesmos, explicando facetas das nosas propias vidas; ao crítico tal cousa acontécelle coas películas de Erice ou Kiarostami, pero a el só lle ocorre con cancións de Manolo Kabezabolo que inclúen versos como "Por la kalle las tías / no paran de pasar (...) Me enamoro de todas / las que pasan a mi lado", feito que define da mellor forma posíbel ao personaxe.
Ao longo das páxinas do libro non se detecta unha evolución argumental nin emocional, e nese senso non se pode dicir que posúa unha verdadeira estrutura de novela, nin o pretende tampouco. Ameixeiras constrúe a narración de maneira fragmentaria, como unha pura acumulación de episodios e parágrafos de reminiscencias blogueiras que apostan polo apuntamento anecdótico inzado de referencias recoñecíbeis polo público novo (as resacas dos domingos, as noites de televisión e sofá, a comida precociñada) en xeral tan reais como tópicas e inofensivas, que se alternan cunha voz máis íntima que manifesta un ocasional alento lírico e reflexivo, o da poesía do desengano e da derrota, o das metáforas nas madrugadas de alcohol e fume. O texto é xusto o que parece, nin máis nin menos, e vai conducido cun oficio de que o escritor ourensán anda sobrado e que lle permite armar con estes vimbios un cesto lixeiro e ameno, cheo de humor e sen severas contraindicacións. O único problema é que o libro depende de modo decisivo do grao de identificación ou empatía que poidamos sentir por un protagonista que non é especialmente orixinal nin memorábel, e que no fondo resulta demasiado próximo a moitos lectores, e demasiado distante para os demais, como para que calquera deles poida experimentar un xenuíno interese por el.
Martin Pawley. Publicado en PROTEXTA, Suplemento de libros da revista Tempos Novos, nº 1, inverno 2007.
Ningún comentario:
Publicar un comentario