Porte aperte (Gianni Amelio, 1990)

Palermo, anos 30. Un funcionario fascista que vén de ser despedido volve á que era a súa oficina e asasina o seu antigo xefe e o home que o substituíu no posto. A súa esposa agarda por el fóra no coche; saen ao campo e alí, lonxe de todos, viólaa e mátaa. En menos de quince minutos fica retratada a reacción cruel e violenta dun home desesperado, Tomasso Scalia (o actor Ennio Fantastichini), que cos seus actos marcha directo á pena capital entre o entusiasmo popular que brama pola execución do “Monstro de Palermo”.

Aí podería acabar o conto, mais realmente é aí onde empeza. Porque o interese de Gianni Amelio (e o de Leonardo Sciascia, autor da novela na que se basea o filme) non está no condenado, senón no xuíz encargado do seu caso, Vito de Francesco -un sensacional Gian Maria Volontè- empeñado en mirar máis aló para descubrir que máis miserias hai de fondo e, sobre todo, evitar a execución, a aplicación dunha inhumana condena que segundo a propaganda do réxime facilita que a xente poida durmir deixando as “portas abertas” que anuncia o título. Da man dese personaxe de serenidade memorábel -e do seu encontro con outra figura modélica, o xurado popular Consolo (Renato Carpentieri), un home do campo que herdou unha impresionante biblioteca- Gianni Amelio transforma un drama xudicial nun estudo sobre os crimes e os seus castigos cun ollo posto en Dostoievsky e, sobre todo, nunha convincente alegación contra a pena de morte e a favor da compaixón, a arma máis nobre para sobrevivir en tempos de corrupción e totalitarismo.

Martin Pawley. Texto escrito para o ciclo "Creo en Italia... Máis che vale!" de Cineuropa 2013.