martes, 14 de xaneiro de 2025

Adeus ao Pamplonetario

Sala Tornamira do Pamplonetario. Imaxe: Martin Pawley, 2021.
Dende a miña primeira visita á Casa das Ciencias na fin de semana en que abriu ao público, vai para corenta anos, fun incontábeis veces ao museo coruñés e ao seu planetario. Fíxenme maior co programa de introdución á astronomía fixado para sempre nas neuronas, coa música d’Os planetas de Holst e o ruído do avance dos carros de diapositivas que se proxectaban na cúpula. A partir dun certo momento, en 1993, os contidos que pasaban na Coruña empezaron a levar outra marca máis que revelaba que se producían man con man con outro planetario, o de Pamplona, unha sorte de irmán pequeno que realmente era un irmán maior, grande, inmenso. Pamplona revelábase un destino natural para calquera persoa amante da astronomía, un lugar ao que ir antes ou despois.

Pasaron aínda uns anos antes de eu poder viaxar aló. Foi en agosto de 2003 e o planetario era a principal escusa, mais a excursión tiña moito de xuntanza blogueira, o encontro con algúns membros da fauna de Blogalia, o portal creado por Víctor R. Ruiz, que tamén se achegou por alí. Entre eles destacaba, por suposto, Javier Armentia, daquela, e até hai uns meses, director do Pamplonetario mais tamén voz de referencia naqueles tempos de activismo sen tanta toxicidade en Internet. Fiquei marabillado con el mais fiquei marabillado co espazo, coa Sala Tornamira dominada polo sensacional proxector analóxico Zeiss, un obxecto doutra época con aspecto de pesado insecto metálico que eu sempre asocio ao robot Robby de Forbidden Planet (e non é que se parezan tanto, mais o cerebro é así, une elementos a miúdo inesperados).

Tardei uns anos en voltar. A miña seguinte oportunidade veu facilitada pola asistencia ao festival Punto de Vista, probabelmente o de 2009, a última edición que dirixiu Carlos Mugiro en que coñecín James Benning e Barbara Hammer, mais puido ser a de 2010, non teño a certeza. Nesa altura, o “comité central” do Pamplonetario xa non era xente allea a min; tanto Javier como Fernando Jáuregui e Nieves Gordón eran persoas que reencontraba de cando en cando nalgunha das súas visitas á Coruña motivadas pola permanente colaboración cos Museos Científicos Coruñeses. Cando empezaron a usarse os proxectores dixitais, o desafío de que imaxes era factíbeis foi un tema de conversa reiterado meu con Fernando, cuxa paciencia infinita para responder ás miñas dúbidas e preguntas non lle compensarei nunca o suficiente. Mais neses primeiros anos a resolución de vídeo era suficientemente pobre como para non ter, aínda, demasiada fe nas posibilidades audiovisuais dunha cúpula.

Era tempo, en calquera caso, de experimentar. A semiesfera dun planetario -dos verdadeiros planetarios- requiría pensar regras gramaticais diferentes ás dunha pantalla plana, e aquí na Coruña Marcos Pérez estaba ben disposto para o pensamento e para a experimentación. Un deses experimentos acabou sendo Fogos, que saíu ben ao segundo intento. Gravadas en xuño de 2015, o son e as imaxes, obtidas cun sistema composto por seis cámaras Go-Pro, pasaron practicamente un ano gardadas nun disco duro á espera de descubrirmos que podía facerse con elas. Chegamos á conclusión de que o mellor que se podía facer era manipulalas o menos posíbel, deixalas case “tal cal” (e na medida do “case” está sempre a chave das noces).


Fogos
existiu en dúas versións, como película para pantalla plana que se exhibiu, entre outros festivais, no FIC Xixón, no de Cosquín que programa Roger Koza ou no FID Marseille de Jean-Pierre Rehm, onde compartiu sección con Sharon Lockhart e James Benning, cousas da vida, e mesmo foi empregada no anuncio promocional do certame; mais tamén como película para planetario. Vímola na Coruña, por suposto, mais sobre todo vina no Pamplonetario nunha sesión gloriosa, o 8 de marzo de 2018, durante o primeiro Punto de Vista da era Garbiñe Ortega. Baixo o título, roubado de Wittgenstein, “Me asombro del cielo sea cual sea su apariencia”, na impoñente Sala Tornamira víronse, para alén de Fogos, Powers of Ten de Charles e Ray Eames, Observando el Cielo de Jeanne Liotta, Allures de Jordan Belson e Kilpisjärvella de Axel Straschnloy. Tiven a honra de presentar aquela velada -entre os espectadores estaba, por certo, Paolo Moretti, que viña de ser nomeado director da Quinzaine de Cannes- e de escribir unhas liñas para o catálogo: 
ME ASOMBRO DEL CIELO SEA CUAL SEA SU APARIENCIA
"La voluntad científica de registrar con precisión un tránsito de Venus llevó al astrónomo Pierre Janssen a diseñar un novedoso artilugio, el “revólver fotográfico”, que permitía la captación sucesiva y veloz de imágenes. El éxito fue relativo: no pudo fotografiar el tránsito de 1874 con tanta exactitud como deseaba, pero su revólver acabó siendo el más habilidoso antecedente del cinematógrafo. La vinculación entre cine y astronomía viene, pues, de antiguo, y en justa correspondencia la fascinación por el cielo ha estado presente desde el principio en la(s) pantalla(s). Muy especialmente en la tradición experimental, siempre afín al asombro y la gratitud por la belleza del cosmos".
Imaxe: Martin Pawley, 2018
En novembro dese ano regresei a Pamplona. Reabríase o centro despois de cambiar os equipos e daba inicio unha prometedora era con proxectores 4K e un sistema de son 13.1, algo digno de coñecer. E de aplaudir. Se as imaxes adquirían unha nova forza espectacular, era a acústica da sala a que máis gañaba: as cousas podían soar a tres alturas diferentes e así os sons cobraban volume e até movemento. Tiven verdadeira consciencia diso na miña última visita, xa a derradeira, para falar de ciencia e cinema, en decembro de 2021. Por razóns persoais que non veñen ao caso, nos últimos tempos pensei moitas veces no irrepetíbel que me parecía aquela fin de semana marabillosa. Agora sei que é, en efecto, irrepetíbel. Nunca máis vai acontecer. Suceda o que suceda, mesmo que o goberno navarro decida reconstruílo e poñelo de novo en marcha -chamádeme pesimista, non encontro razóns para crelo-, o Pamplonetario que existiu até onte xa nunca máis será. Nunca máis veremos emerxer do soto o impresionante proxector Zeiss para lanzar miles de estrelas sobre a feliz escuridade daquela cúpula de vinte metros de diámetro. A falta de futuro, toca aferrarse ao pasado, ás memorias e as emocións que abrollan como sorrisos entre as cinzas. Que bonito foi sempre estar alí. Que grande será sempre o meu agradecemento.

Martin Pawley

Imaxe: Martin Pawley, 2021


luns, 6 de xaneiro de 2025

The 2024 Great Cinema Party

Semanas atrás llegué a pensar que este año no iba a poder completar la lista tradicional de 50 invitados. 2025 ha sido un año un tanto extraño para mí, quizás el que menos películas he visto en toda mi vida adulta (al menos en lo que respecta al segundo semestre del año). Pero aquí están finalmente los 50 invitados a la fiesta, más una serie de bonus tracks que elevan la lista considerablemente: el 1 y el 2 podrían haber integrado la lista “oficial” perfectamente (sobre todo las películas de Shyamalan y Korine, sus parejas están ahí precisamente porque mejoran en su compañía). Sí, es una forma de hacer trampas, pero, insisto, quien pone las reglas… El tercer bonus track, el de los descubrimientos (esto es, películas que antes de verlas no tenía ni idea de su importancia), está integrado solo por directoras, lo que de alguna manera intenta compensar el desequilibrio de la lista principal. Pero esto también define muy bien lo que ha sido este año para mí. Así que, en orden alfabético de cineastas: 

ADRA, Basel, BALLAL, Hamdan, ABRAHAM, Yuval & SZOR, Rachel – No Other Land
ALJAFARI, Kamal – A Fidai Film
ALMODÓVAR, Pedro – The Room Next Door
ARIAS, Lola – Reas
ATHIRIDIS, Dimitris – exergue – on documenta 14 
CAILLEAU, Guillaume & RUSSELL, Ben – DIRECT ACTION
CARAX, Leos – C’est pas moi
COLL, Mar – Salve María
DELPERO, Maura – Vermiglio
DIOP, Mati – Dahomey
EASTWOOD, Clint – Juror #2
ELLIOT, Adam – Memories of a Snail
FRIEDLAND, Sarah – Familiar Touch
GOMES, Miguel – Grand Tour
GRIMONPEZ, Johann - Soundtrack to a Coup d'Etat
GUIRAUDIE, Alain – Miséricorde
HORWATH, Alexander – Henry Fonda for President
JIA Zhang-ke – Caught by the Tides
KAPADIA, Payal – All We Imagine as Light
KIPIANI, Keto – It Will Be Better Before
KUROSAWA, Kiyoshi – Cloud / Chime
LINKLATER, Richard – Hit Man (2023)
LUND, Carson – Eephus
MANN, Daniel – Under a Blue Sun
MAZUY, Patricia - La Prisonnière de Bordeaux
PIÑEIRO, Matías – Tú me abrasas
RANKIN, Matthew – Une langue universelle
RASTI, Aliyar – The Great Yawn
REISZ, Gabor – Explanation for Everything (2023)
REITZ, Edgar & ADOLPH, Jörg – Filmstunde_23
ROUSSEAU, Jean-Claude – Où sont tous mes amants?
RUIZ DE AZÚA, Alauda – Querer
SERRA, Albert – Tardes de soledad
SIEW Hua Yeo – Stranger Eyes
TANAKA, Toshihiko – Rei
TRUEBA, Jonás – Volveréis
TRUONG Minh Quý – Viet and Nam
TSAI Ming-liang – Abiding Nowhere
TSANG, Constance – Blue Sun Palace
VÖGELE, Nicole – The Landscape and the Fury
VOM GRÖLLER, Friedl - Jelena
WANG Bing – Youth (Hard Times)
WOODBERRY, Billy – Mário

Bonus Tracks 1, dos programas dobles:
SHYAMALAN, M. Night – Trap / COLLET-SERRA, Jaume – Carry On
KORINE, Harmony – Aggro Dr1ft (2023) / SCHOENBRUN, Jane – I Saw the TV Glow

Bonus Tracks 2, una conferencia o una película, qué importa:
HILER, Jerome – Cinema Before 1300

Bonus Track 3, tres descubrimientos:
COOLIDGE, Martha – Not a Pretty Picture (1976)
HANEDA, Sumiko – Ode to Mount Hayachine (1982)
NABILI, Marva – The Sealed Soil (1977)

Jaime Pena
6 de enero de 2025

* * *

sábado, 4 de xaneiro de 2025

Cultura contra o colonialismo

Fotograma de Dahomey (Mati Diop, 2024)

Nun moi instrutivo libro publicado pola editorial Capitán Swing, África no es un país, o xornalista nixeriano Dipo Faloyin repasa os estereotipos asociados ao seu continente, demasiadas veces retratado como un territorio uniforme sempre subordinado ao primeiro mundo branco. Para alén de explorar con humor a colosal diversidade étnica e cultural africana fronte aos tópicos -vexatorios por únicos- das paisaxes exuberantes e naturezas virxes mais tamén os conflitos e as fames irresolúbeis, unha sorte de castigo divino inevitábel, o autor dá conta, nun bloque apaixonante, do espolio de bens artísticos executado polas potencias europeas. É un exemplo paradigmático o caso do Reino de Dahomey, cuxos tesouros acabaron en museos de Francia logo de ser brutalmente saqueado en 1892: o parisino Musée du Quai Branly garda, el só, case o 80% das noventa mil pezas roubadas na África subsahariana. Na pertinente crítica á construción colonial dos principais museos e a urxente necesidade de revisar os seus fondos e achegar unha xusta explicación de como foron obtidos, o volume casa ben con outro título imprescindíbel da mesma editorial, El cuadro completo de Alice Procter, que trata a perversa -e as máis das veces oculta- formación das máis importantes coleccións de arte (...)

Martin Pawley. Artigo publicado orixinalmente no Nós Diario o sábado 4 de xaneiro de 2025. As persoas subscritoras poden ler o artigo completo nesta ligazón.

venres, 3 de xaneiro de 2025

La Internacional Cinéfila 2024

[1. Cinco películas de 2024]
(por orden alfabético de directores)

Grand Tour (Miguel Gomes, 2024)
Henry Fonda for President (Alexander Horwath, 2024)
En la alcoba del sultán (Javier Rebollo, 2024)
Maroun Returns to Beirut (Feyrouz Serhal, 2025)

Las dos ficciones más estimulantes que he visto este año son dos maravillosos elogios de la fábula, los creados por Miguel Gomes y Javier Rebollo; su inventiva sin límites para crear relatos y su profundo amor por el cine me resultan muy cercanos. Tanto Alexander Horwath como Feyrouz Serhal se valen de la historia del cine para hablar también de la Historia (con mayúsculas) y del presente en sus inteligentes acercamientos a dos figuras fascinantes, una muy popular, Henry Fonda, otra injustamente olvidada, el director libanés Maroun Bagdadi. Completa mi quinteto la depuradísima película de Pedro Almodóvar, un bálsamo contra la crueldad y el exceso. Fuera de catálogo, una obra maestra de 1976 que no se estrenó en España hasta este mismo año, Not a Pretty Picture de Martha Coolidge.

[2. Ópera prima]

Lo son Henry Fonda for President y Maroun Returns to Beirut.

[3. Una película de mi país, Galicia]

La Parra (Alberto Gracia, 2024) La mejor película de un pensador siempre libre y siempre inspirador.

[4. Diez películas del siglo XXI]

Werckmeister harmóniák / Werckmeister Harmonies (Béla Tarr y Ágnes Hranitzky, 2000)
Moolaadé (Ousmane Sembène, 2004)
Double Tide (Sharon Lockhart, 2009)
Copie conforme (Abbas Kiarostami, 2010)
The Tree of Life (Terrence Malick, 2011)
La piel que habito (Pedro Almodóvar, 2011)
The Kindergarten Teacher (Nadav Lapid, 2014)
Phoenix (Christian Petzold, 2014)
The Assassin (Hou Hsiao-hsien, 2015)
Pacifiction (Albert Serra, 2022)

La cinematografía nacional contemporánea por la que siento más estima es -nadie que me conozca se sorprenderá de esto- la portuguesa. Sin mucho esfuerzo podría hacer una lista de diez películas que me parecen imprescindibles realizadas por cineastas de Portugal: A Raiz do Coração (Paulo Rocha, 2000), Frágil como o mundo (Rita Azevedo Gomes, 2001), Xavier (Manuel Mozos, 1991-2003), Vai~E~Vem (João César Monteiro, 2003), Juventude em marcha (Pedro Costa, 2006), Morrer como um homem (João Pedro Rodrigues, 2009), Tabú (Miguel Gomes, 2012), Sinais de Serenidade (Sandro Aguilar, 2012), Gebo et l'ombre (Manoel de Oliveira, 2012), Ascensão (Pedro Peralta, 2016)... y dejaría fuera no pocos nombres que aprecio mucho. Para evitar el sufrimiento de tener que elegir únicamente una o dos para la lista general de diez (¡solo diez!), tomo la decisión de no citar ninguna.

Martin Pawley. Pode consultarse a votación completa e todas as listaxes e textos individuais no imprescindíbel sitio web do promotor da iniciativa, o crítico arxentino Roger Koza: Internacional Cinéfila [1] + Internacional Cinéfila [2]

* * *

Anteriores votacións de La Internacional Cinéfila: 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 | 2018 | 2017 | 2016 | 2015 | 2014

mércores, 1 de xaneiro de 2025

El artículo de las luciérnagas

Como creador y como pensador, Pier Paolo Pasolini estuvo siempre medio siglo por delante.

* * *

Pier Paolo Pasolini en "Il Decameron" (1971)

El próximo 1 de febrero se cumplirán 50 años de la publicación en el Corriere della Sera de un brillante artículo de Pier Paolo Pasolini, «Il vuoto del potere», en español «El vacío de poder». Hoy ese texto no suele identificarse por su título original, sino por la definición poético-literaria de la que se valió el escritor y cineasta: es el «articolo delle lucciole», el artículo de las luciérnagas. «A principios de los años sesenta, a causa de la contaminación del aire y, sobre todo en el campo, a causa de la contaminación del agua (los ríos azules y los arroyos transparentes), comenzaron a desaparecer las luciérnagas. Fue un fenómeno fulminante y fulgurante. En unos pocos años ya no quedaron luciérnagas. (Son ahora un recuerdo, bastante desgarrador, del pasado: y un anciano que tenga ese recuerdo no puede reconocerse en los nuevos jóvenes como él era, y, por lo tanto, no puede tener aquellos hermosos sentimientos de antes)» (...)

Martin Pawley. O artigo completo pode lerse na sección "La noche es necesaria" da Revista Astronomía, número 307, xaneiro de 2025. As persoas subscritoras poden acceder á revista no seu sitio web.

martes, 31 de decembro de 2024

Temos as estrelas


Unha creación de Martin Pawley sobre cinema e astronomía a partir de escenas dos filmes Devil and the Deep (Marion Gering, 1932), Breakfast for Two (Alfred Santell, 1937), A Streetcar Named Desire (Elia Kazan, 1951), Wings (William A. Wellman, 1927), Drácula (George Melford, 1931), My Little Chickadee (Edward F. Cline, 1940), The Misfits (John Huston, 1961), Agantuk (Satyajit Ray, 1991), Annette (Leos Carax, 2021), West Side Story (Robert Wise & Jerome Robbins, 1961) e Now, Voyager (Irving Rapper, 1942). Subtítulos dispoñíbeis en galego, castelán e inglés. Galiza, 31 de decembro de 2024. 

sábado, 21 de decembro de 2024

Palabras para o ceo

En novembro de 2020 a Real Academia Galega aprobou a listaxe normalizada de nomes para as constelacións, un traballo froito da colaboración entre o seu Seminario de Terminoloxía e varios membros da Agrupación Astronómica Coruñesa Ío. Foi o primeiro de moitos desafíos pendentes verbo do uso da lingua galega no ámbito da astronomía, entre eles a investigación de denominacións de noso para os obxectos celestes, así como dos costumes e tradicións asociados co patrimonio cultural e ambiental da noite.

Fotografía de Fins Eirexas do ceo estrelado dende unha furna na praia de Osmo, Corme.
Na imaxe pode verse a estrela Rosalíadecastro.

A fixación dos nomes das constelacións tivo un antecedente nun labor anterior, a revisión dos termos astronómicos do dicionario da Academia que desenvolvemos en 2016 Salva Bará, daquela profesor da área de Óptica da Universidade de Santiago de Compostela, e o autor deste artigo. O uso frecuente do dicionario en liña serviunos para detectar erros e imprecisións nas definicións de moitos termos, así como a presenza de frases como exemplo desas palabras que non se axustaban ao significado correcto. Identificamos máis de cincuenta termos astronómicos que admitían melloras. Por exemplo, a gravidade definíase até entón como o “fenómeno polo que un corpo é atraído en dirección ao centro da Terra”, unha explicación xeocéntrica que esquecía o carácter universal da forza e cambiou a “interacción atractiva entre corpos con masa, responsable, por exemplo, de que un corpo sexa atraído ao centro da Terra e de que a Terra sexa atraída con igual forza cara a el”. Do mesmo xeito, da luz dicíase que era a “radiación electromagnética que se propaga no baleiro a unha velocidade de 299.792 km por segundo e é capaz de producir o fenómeno da visión” e viña acompañada co exemplo da “luz ultravioleta”, que xusto non é visíbel para os seres humanos (mais si para outros habitantes do planeta, caso das abellas). A definición actual resulta máis precisa: “radiación electromagnética, que se propaga no baleiro a 299.792,458 km por segundo, capaz de producir o fenómeno da visión no ser humano”. Propuxemos, ademais, a incorporación de voces que non estaban presentes, entre elas asterismo ou exoplaneta, así como as acepcións máis comúns na astronomía de termos como conxunción e oposición. O Seminario de Lexicografía, e en particular Manuel González González, recolleu con interese a nosa chamada de atención e asumiu con rapidez a corrección de erros. Ao longo do proceso reparamos no feito de que o dicionario recollía nesa altura unicamente as constelacións zodiacais (e con formas máis que dubidosas) e algunha outra puntual, caso do Centauro, mais non dispuñamos de nomes galegos para a inmensa maioría das constelacións, unha falla que cumpría remediar (...)

Martin Pawley. Artigo completo publicado no Sermos Galiza que acompaña o Nós Diario do sábado 21 de decembro de 2024. As persoas subscritoras poden ler o artigo nesta ligazón.

venres, 20 de decembro de 2024

Con todos os abrazos [Feliz 2025]


Unha creación de Martin Pawley a partir de imaxes dos filmes Noah's Ark (Michael Curtiz, 1928), The Boob (William A. Wellman, 1926), The Scarlet Letter (Victor Sjöstrom, 1926), 7th Heaven (Frank Borzage, 1927), Wings (William A. Wellman, 1927), Sunrise (F. W. Murnau, 1927) e The Docks of New York (Josef von Sternberg, 1928), a música de Hugo Riesenfeld para Sunrise e o silencio dunha tarde na Casa de Rosalía en Padrón. Co desexo dun 2025 guiado polo cariño, a compaixón e o perdón. Decembro de 2024.

martes, 17 de decembro de 2024

Redescubrirmos María Luz Morales (e II). Pioneira da crítica.

Hai moitas María Luz Morales. A tradutora e adaptadora de libros para a infancia (xa a mediados dos 20, Peter Pan y Wendy de J. M. Barrie para a Editorial Juventud), a fundadora de editorial Surco, a editora de antoloxías e versións de clásicos, a creadora dunha historia do cinema en tres volumes para a editorial Salvat… E tamén a excelente narradora dos contos Historias del décimo círculo, ambientados na Guerra Civil, e a memorábel novela Balcón al Atlántico, a escritora de obras de teatro ou do texto memorialístico Alguien a quien conocí, no que repasa os seus encontros con Marie Curie, Gabriela Mistral, Paul Valéry, Federico García Lorca ou André Malraux. Mais convén poñer en valor o seu labor como crítica de cinema e facémolo tomando como referencia os máis de 400 artigos coa asinatura de Felipe Centeno a partir de 1923 (La ingenuidad en la pantalla, 17 de novembro) e durante dez anos. Tamén aí soubo amosar o seu cariño pola Galiza que a viu nacer para aplaudir o esforzo de Rey Soto por levar a América a paisaxe galega en forma de filme ou louvar a adaptación que fixo de La Casa de la Troya o propio novelista, Pérez Lugín.

En La Mujer y el Cine (La Vanguardia, 7 de agosto de 1926) celebra o éxito dunha muller directora: Lois Weber. "(…) También ha abierto el cinematógrafo a la mujer nuevos caminos. Muchachas desde siempre son las que trabajan en los talleres de películas, las que empalman y manipulan en la cinta de celuloide. Ahora, frente a este escalón humilde vemos alzarse a la mujer también en el más alto punto, en el más importante cargo de la cinematografía: en el de directora de películas. Luisa Weber, ilustre actriz y escritora norteamericana, mujer de múltiples talentos, a quien en un principio sólo por ser mujer se predijo el más absoluto fracaso como directora cinematográfica, acaba de triunfar plenamente. Ha resistido, «como un hombre», el duro y continuado trabajo físico que impone la dirección de películas, el esfuerzo mental de improvisar detalles, combinar y rectificar escenas, de corregir sobre la marcha el escenario o guión. Ha soportado la pelea brava, sofocante, que irrita y rinde, con escenógrafos, carpinteros, electricistas, mozos y demás empleados secundarios del estudio. Ha aguantado y se ha impuesto a los artistas, casi siempre indolentes, premiosos y rebeldes. Todo esto dudaba la prensa y el público que pudiera ser tarea femenina. Y todo esto lo ha logrado plenamente una mujer: Luisa Weber, que con su última película «La feria del mundo», acaba de obtener un éxito formidable".

Martin Pawley. Artigo escrito para o sitio web da A. C. Alexandre Bóveda. Pode lerse o texto completo neste enderezo.

xoves, 12 de decembro de 2024

Henry Fonda for President

Xardín de rosas en memoria de Henry Fonda, no filme Henry Fonda for President.

En xaneiro de 1976 a comedia televisiva Maude, creada polo guionista e produtor Norman Lear, dedicou un dobre episodio ao empeño da protagonista (Beatrice Arthur) por promover a candidatura de Henry Fonda á presidencia dos Estados Unidos, até o punto de converter a casa nunha oficina de campaña coa colaboración entusiasta de persoas amigas antes mesmo de falar co lendario actor. Cando este aparecía por alí, Maude lanzaba un apaixonado discurso no que lle dicía que el tiña algo que ningún outro candidato posuía, unha "honestidade espiritual" que lle permitiría liderar o país do xeito que "desesperadamente" precisaba, aínda recentes as feridas do Watergate e Vietnam. Con análoga enerxía Fonda non dubidaba en rexeitar a atrevida proposta. Minutos antes, outro personaxe da serie afirmaba que era estúpido pensar nun actor como posíbel presidente, para logo responderlle a Maude que lle gustaría que o fose Ronald Reagan. "Non me mires así", engadía, "Ronald Reagan nunca foi un actor e ti sábelo". Nas eleccións de 1980 Reagan acabou obtendo 440 votos electorais de vantaxe sobre o demócrata Jimmy Carter, un triunfo contundente que abriu unha era de expansión do liberalismo económico, o tecnocapitalismo sen freos e a redución dos estados que puxo o planeta camiño do colapso.

Crítico e programador de prestixio, director primeiro da Viennale e logo do Museo do Cinema de Austria, Alexander Horwath debuta como cineasta cun formidábel ensaio documental, con certeza un dos filmes de 2024, Henry Fonda for President, que leva ao título a idea soñada pola sitcom dos 70 (...)

Martin Pawley. Artigo publicado orixinalmente no Nós Diario o 12 de decembro de 2024, quinta feira. As persoas subscritoras poden ler o artigo completo nesta ligazón