Sen compaixón

A edición en que o Festival de Xixón se abre máis que nunca a ese cinema español de calidade creado desde uns parámetros artísticos e de produción radicalmente contrarios aos que agora alenta a nefasta dupla diabólica formada polo director do ICAA Ignasi Guardans e a ministra de Cultura Ángeles González-Sinde, é tamén a que consagra a inmensa valía dunha nova xeración de autores galegos cuxa obra transcende xéneros e categorías para despertar xenuína admiración e interese en todas partes, máis alá da natural simpatía e compaixón localista.

Pouco hai que dicir xa de Oliver Laxe, o mellor dos nosos, un director que vive un ano de gloria desde que a súa ópera prima Todos vós sodes capitáns recibira o recoñecemento da crítica tras a súa estrea na Quincena de Realizadores de Cannes. Tampouco é precisamente unha descoñecida a ferrolá Peque Varela, que conseguiu colocar no Festival de Sundance a súa curtametraxe 1977 uns meses despois de que lla rexeitaran varios certames do país. A de Caranza supera os magníficos resultados acadados daquela na súa nova obra mestra, Gato encerrado, un impoñente alegato contra as desigualdades cuxa incríbel riqueza non se capta nun único visionado. A curta expón as vidas paralelas de dous gatos con moi diferente fortuna: un deles nace con sete vidas, como asegura o mito popular hispano, e o outro con nove, como é común na tradición anglosaxoa.

Ese é o primeiro elo dunha longa cadea de desvantaxes; para o gato de sete vidas será moito máis complicado acceder á educación ou cruzar fronteiras, será vítima da fame e da represión policial e terá, en suma, moito máis difícil a supervivencia. Saír adiante é unha odisea e equipararse en dereitos ao outro unha utopía nesta fértil e intelixente parábola que une ao vigor e contundencia da súa mensaxe unha espectacular inventiva visual, que outorga rapidez e elegancia a esta curtametraxe imbatíbel. Pouco importa que a súa filmografía completa poida verse en vinte minutos: Peque Varela é o valor máis seguro do cinema galego pola súa capacidade para chegar a públicos amplos con produtos intelixentes sen traizoar a súa identidade.

Por último, Ángel Santos, que despois de demostrar o seu talento en ficcións harmoniosas como Septiembre ou O cazador proba sorte no campo do ensaio. En Fantasmas #1 Ángel explora o arquivo familiar para rescatar fotografías e filmacións e con elas construír unha atinada reflexión sobre o paso do tempo, a memoria e as pegadas do pasado na construción da propia personalidade.

Martin Pawley. Publicado en Xornal de Galicia o domingo 10 de outubro de 2010.