luns, 30 de novembro de 2015

O futebol (Sérgio Oksman, 2015)


Despois dunha longa separación, un pai e un fillo reencóntranse durante o mundial de fútbol do Brasil de 2014. O fillo é cineasta e documenta o tempo compartido. Mais a morte aparece e transfórmao todo. O futebol non é o rexistro transparente e directo dunhas semanas de vida en común, senón unha obra minuciosamente reescrita e reelaborada ao longo de meses de montaxe, necesarios para afrontar con elegancia e pudor materiais tan delicados como a familia e a enfermidade. Un filme sen golpes de efecto melodramáticos, honesto e nobre e, por iso mesmo, sumamente emocionante. Nota: 8/10.

Martin Pawley. Nota escrita para o Porto/Post/Doc (versión portuguesa, aquí). O filme de Sérgio Oksman e Carlos Muguiro vese no festival portugués mañá 1 de decembro ás 18:30 no Teatro Municipal Rívoli. Dous días despois, o xoves 3 de decembro,  inaugurará o festival Márgenes.

martes, 24 de novembro de 2015

Paulina [La patota] (Santiago Mitre, 2015)

Un conflito complexo raras veces admite unha solución fácil, aceptábel por todos de xeito unánime. Despois de sufrir un brutal acto de violencia, a protagonista elixe un camiño inesperado e ao facelo formula unha emenda á totalidade do sistema para cuestionar canto hai de pura vinganza niso que chamamos xustiza. O talento narrativo e formal de Santiago Mitre acada aínda maior altura que na súa opera prima El estudiante grazas a unha interpretación excepcional de Dolores Fonzi, verdadeiro centro de gravidade dun filme excelente que se prestará a intensos debates. Nota: 7/10.

Martin Pawley

Proxecto NIMBOS: A cerna (Carlos Rivero, 2015)


"O cinema ofrécenos a visión dunha realidade e contén a comparación en xermolo; o poema leva en potencia esta realidade á cal só nos conduce a forza de comparacións" (Eric Rohmer)

Curtametraxe de Carlos Rivero para o Proxecto NIMBOS, serie de filmes inspirados nos poemas do libro Nimbos de Xosé María Díaz Castro, autor homenaxeado no Día das Letras Galegas 2014. Actor: Javier Villarín. Festivais: Filmadrid 2015, Cineuropa 2015.

A cerna

Hase de amar a cousa hastra que sangre.
O verdadeiro amor enferra en neve,
ara nun mar de rosas suco leve,
ai pro acudulla en sangre.

Tinguéuseche o machado en sangre loura.
Ai cómo, cernador, dói a batalla
cos que ún ama! Que moura é a sombra moura
do machado na galla!

Despida contra o céio A Que Non Fala,
a póla firme coma un xuramento,
berra nos dentes do machado e estala
e tordea no vento…

Sobre os cómbaros dondos coma un velro,
sobre as cornas dos boi, sobro camiño,
a fraga berra, coucorexa o melro,
cai arroulando un niño…

Eu vinte contra o sol, nunha hora tola,
abrazado ó teu toro, derregando
a traxedia de Deus. Dóinos a póla,
pro seguimos cernando!

Hastra que caia a derradeira estrela,
cairá o machado en carne que choramos,
no soño puro de deixar máis bela
unha vida que amamos.

Nimbos, Xosé María Díaz Castro.
Poema reproducido da edición bilingüe publicada en 1982 por Editora Nacional, con supervisión e tradución ao castelán do autor.

venres, 20 de novembro de 2015

The assassin (Hou Hsiao-hsien, 2015)

Cando ao final de ano nos entreteñamos a facer listaxes dos mellores filmes de 2015 será moi fácil atopar un candidato para o primeiro posto: Hou Hsiao-hsien. Porque é un dos autores esenciais do noso tempo e porque The Assassin, película de perfección insultante e beleza maiúscula, é xa unha das cimas dunha filmografía, a súa, inzada de obras mestras. É menos un wuxia, por máis que haxa algunhas acrobáticas pelexas, e máis un filme de Hou, e iso implica precisos movementos de cámara, unha coidada posta en escena e un traballo de luz e son abraiante. E por se non fose suficiente, a protagonista é a magnética Shu Qi (Millennium Mambo, Three times). Un clásico instantáneo. Nota: 10/10.

Martin Pawley

martes, 17 de novembro de 2015

John From (João Nicolau, 2015)


João Nicolau fai, el si, verdadeiro cinema de barrio. É o gran poeta da vida na cidade, o cantor das tardes longas de verán e asfalto nas que a cabeza soña con lugares exóticos. Tamén é o gran retratista da adolescencia, lonxe das representacións tópicas e retorcidas da televisión. Sempre imaxinativo e exuberante, sempre musical e festivo, o cinema de Nicolau consegue que saiamos da sala máis felices sen ser compracente nin facer trampas sentimentais, tan só poñendo en práctica o humanismo máis básico: o cariño e a simpatía polos personaxes. Nota: 9/10.

Martin Pawley

domingo, 15 de novembro de 2015

She's funny that way (Peter Bogdanovich, 2014)

Cinéfilo á antiga usanza, Peter Bogdanovich coñece como ninguén os resortes e clichés da comedia clásica. A súa volta á ficción é un enredo gozoso con Ernst Lubitsch coma referente confeso e un elenco en estado de graza (Owen Wilson, Jennifer Aniston, Imogen Poots) que dispara diálogos a velocidade supersónica. Mais non se trata dun pastiche de anticuado encanto camp senón dun filme vivo e contemporáneo, enésima demostración de sabedoría dun autor cuxa grandeza non sempre foi debidamente recoñecida. Nota: 7/10.

Martin Pawley

xoves, 5 de novembro de 2015

Premio Cineuropa 2015: Miguel Gomes

 
A Miguel Gomes (Lisboa, 1972) encántalle que lle conten historias. Encántalle a narración na súa forma máis básica, alguén que vén e enfía un relato. Unha voz que explica algo que sucedeu, real ou imaxinario, é sempre un bo principio, ás veces é máis que suficiente. Mais para ser bo contando historias primeiro hai que ser bo escoitándoas. Miguel é con certeza un gran escoitador e iso fixo del un dos máis grandes fabuladores do noso tempo.

Fabulador si, mais nunca escapista. Non emprega a ficción para fuxir da realidade, para inventar mundos de fantasía nos que ao final os malvados perden e a ledicia se estende de maneira imparábel. A ficción non é un refuxio para esquecer as tristezas e insatisfaccións do cotián, non é un sucedáneo da felicidade, senón unha ferramenta máis para o coñecemento do mundo. A capacidade creativa humana sabe xogar á vez co real e o imaxinario, podemos valernos dos dous para afrontar mellor cada “que”, “como” e “por que” que se presenta diante de nós. Disolver as fronteiras entre os relatos sucedidos e os inventados, entre o documental e a ficción, non é unha vía para o pesimismo nihilista do “todo é mentira e entón todo dá igual”, senón un saudábel camiño de integración, o do “todo vale porque de todo se aprende”. E igual que precisamos afastarnos das árbores para ver enteiro o bosque, convén coller distancia da realidade para obter dela unha visión máis complexa e completa.

Deste exercicio totalizador ofrece probas abondosas e excelentes a filmografía de Miguel Gomes. Tamén dun espírito lúdico, que non insensato, que definía xa a súa primeira longametraxe, A cara que mereces (2004), ou unha curta libérrima e fermosísima, Cântico das criaturas (2006). Aquele querido mês de agosto, recibida co entusiasmo xeral da crítica no Festival de Cannes de 2008, facía evidente a mestría dun autor que levaba un retrato naturalista dos calorosos veráns no interior portugués -tan facilmente recoñecíbeis polos galegos na súa rutina de verbenas e incendios forestais- cara ao terreo dramático dos desencontros amorosos sen consolo. Tabú, premio Alfred Bauer e FIPRESCI na Berlinale de 2012, erguíase sobre os ombros do cinema clásico para darlle unha forma nova a un relato novelesco de paixóns adúlteras e desenlace tráxico. Logo, en 2013, Redemption, o xesto xeneroso de intentar meterse na cabeza de catro aterradores monstros contemporáneos. Un filme político de trinta minutos que dá paso a outro de seis horas: o Portugal de hoxe condensado nunha obra mestra en tres volumes, As Mil e Uma Noites (2015). Un filme que é moitas cousas, que é todas as cousas, mais acaba por ser esencialmente unha: a emocionante reivindicación da nosa necesidade de buscar beleza e de crear beleza. De atender ao canto dos paxaros. De inventar contos, para dicir quen somos.

Martin Pawley. 

* * * * *

Miguel Gomes recibirá o Premio Cineuropa o venres 13 de novembro ás 20:00 no Teatro Principal de Santiago de Compostela. Máis información e programación completa no sitio web de Cineuropa.

mércores, 4 de novembro de 2015

Mientras exista el canto de los pájaros

Cualquier acercamiento a As Mil e Uma Noites empieza por el asombro ante su naturaleza colosal, su condición de proyecto extraordinario. Extraordinario por dimensión y por intención, la de establecer un retrato de un país, Portugal, cruelmente azotado por el ejercicio austericida de un gobierno que bailó al son único de la apocalíptica “Troika”, entidad que también es singular y triple, como la película de Gomes, pero infinitamente menos amorosa. La crisis, palabra maldita que ha devenido comodín hueco para justificar cualquier cosa, merecía un acto artístico de rebelión. Lo ha hecho un genial cineasta portugués en forma de elogio de la narración y de la palabra, de voces y de acentos que hilan un sinfín de historias, grandes y pequeñas, trascendentes y banales, que nacen unas de otras y se van y vuelven para relatar este mundo y este tiempo. Para hacer relato hoy y para que se recuerde en el futuro: esto era así y había que contarlo, de una forma nueva, imperecedera e inagotable.

As Mil e Uma Noites es, sí, una película política, aunque no militante, o al menos no en el sentido tradicional. No es una obra repleta de certezas, dispuesta a señalarnos un camino recto -o más bien “el” camino-; antes por el contrario, prefiere navegar al desvío y explorar otras derrotas para conocer mejor su rumbo. La prensa diaria fue una perfecta guía para el viaje. Durante más de un año un equipo de periodistas -María José Oliveira, Rita Ferreira y João de Almeida Dias, justo es citar sus nombres y aplaudir su espléndido trabajo- escrutó las noticias para localizar buenas historias portuguesas. Fueron al encuentro de personajes que no siempre encuentran sitio en los medios generalistas, le pusieron cara al desempleo, la precariedad y el sufrimiento a lo largo de docenas de entrevistas, investigaron toda suerte de hechos curiosos, reveladores del estado de un país más allá de las grandes cifras. Hicieron, en suma, periodismo del bueno, ese que infelizmente ya no es tan común, para alimentar un sitio web memorable -enriquecido por las ilustraciones de Tiago Manuel- y con ello sugerir contenidos para los relatos de una Xerazade del siglo XXI. Relatos que nacen de la “realidad” y que convierte en ficción el llamado “Comité Central”, compuesto por Miguel Gomes, la guionista y actriz Mariana Ricardo, el asistente de realización Bruno Lourenço y el montador Telmo Churro. Y es una ficción libérrima, que asume sin miedo la necesidad de la imaginación para entender el mundo en que vivimos. Se vale de la fábula y juega a veces con el absurdo con la misma energía y convicción con la que escapa de la crueldad, que esquiva incluso en su episodio más satírico. Aquí no hay espacio para el sadismo. La más terrible de las historias puede contarse con elegancia, con compasión y pudor. No es un acto de caridad, es sólo justicia. Justicia y cariño.

As Mil e Uma Noites
es una película en tres volúmenes. Pero la verdadera película, es importante que esto quede claro, es la que ordena el espectador en su cabeza una vez que ha experimentado las tres entregas en que se presenta. La primera de ellas, O Inquieto, es la que propone más registros diferentes, la más mutante, la más electrizante. O Desolado, la segunda, es la más canónicamente ficcional, también la más amarga y desesperada, aún a pesar de Dixie, el perro transmisor de alegría que se acaba adueñando de la función. El volumen final, O Encantado, arranca como un festín hedonista, puro placer visual y sonoro en una Bagdad marsellesa de fantasía, para llevarnos luego a la Lisboa actual y alcanzar la cima gracias a una galería excepcional de personajes, la desarmante comunidad de passarinheiros que nos deslumbra y emociona por su dedicación en favor de la belleza, por su amor y su compromiso. Fueron precisas seis horas, pero el mensaje ha calado hondo. Necesitamos beber sueños como necesitamos beber agua, afirmó una vez el escritor gallego Álvaro Cunqueiro. Xerazade añadiría ahora: mientras exista alguien que atienda al canto de los pájaros será posible la esperanza.

Martin Pawley. Texto escrito para o catálogo do FIC Valdivia 2015. Versión en galego, aquí.