O mellor actor do mundo

Da vida e milagres do espía –axente doble– Juan Pujol (Barcelona, 1912-Caracas, 1988), alcumado Garbo, existía un filme próximo ás súas fazañas, Nuestro hombre en La Habana (1959), versión da novela de Graham Greene interpretada polo gran Alec Guinness. Figura central dos servicios de intelixencia na II Guerra Mundial grazas á súa decisiva participación no desembarco de Normandía, Garbo traballou para os aliados ao tempo que gozaba –feito que mantivo ata o final– da confianza do alto estado alemán, converténdose no primeiro home condecorado na guerra polos dous bandos. O crebacabezas da súa vida esaxerada resume o espírito dun período terrible, obrigado a mil estratexias de supervivencia e heroicidades.

A vertente teatral do personaxe, capaz de inventar subaxentes e de finxir unha temperá morte (1949), contén claves narrativas, verte as complexidades da relación ficción-realidade. Así, a falta de imaxes de Pujol determinará todo o inicio de Garbo. El espía, firmado por Edmon Roch. Servíndose da coralidade, eixe narrativo formado por cinco voces –do experto historiador Nigel West á espía Aline Griffth, condesa de Romanones–, Roch suma imaxes históricas e películas relacionadas, amosando a fascinación polo enigmático Garbo.

O proxecto nace da guionista lucense María Hervera, coñecedora na súa infancia da primeira muller de Pujol, Araceli González. Despois de anos, Hervera dá o impulso definitivo coa colaboración de Edmón Roch e Isaki Lacuesta, coasinantes do guión. Premio Goya (documental) e Gaudí (guión, documental), a edición de Versus contén notables extras, un libriño e un dobre disco con valiosos audiocomentarios de Roch, escenas eliminadas, entrevistas e material propagandístico da época.

José Manuel Sande. Publicado en Xornal de Galicia o sábado 25 de xuño de 2011