Alberto Carpo (1936-2015). Fragmentos subxectivos da trashumancia doméstica do artista amigo

por Miguel Castelo

Alberto Carpo | La Opinión A Coruña

Poderíanme torturar e non sería quen de confesar cando coñecín a Alberto. Debeu ser inevitablemente nalgún acto cultural, alá polos últimos 60. Daquela era así. Vivíase baixo un certo síndrome da clandestinidade. Este é dos nosos -pensabamos todos ao coñecer a alguén que che daba confianza- e se nos caiamos ben, na próxima vez que coincidises xa te puñas a falar sen máis cerimonias. Con todo, o que si lembro é que empatamos desde o principio, que sempre houbo entre nós unha mutua e recíproca simpatía. Nunca tivemos unha continuada e intensa relación, mais verse e retomar era todo un. E así, a vida foinos dando a oportunidade de nos ir encontrando fragmentariamente.

Cando hai uns cantos anos, bastantes, unha miga contrariado, Alberto abandonou o privilexio do seu piso-estudo da coruñesa rúa Real, amplísimo e céntrico, foi vivir para unha rúa, Costa Rica, dunha zona que xa el frecuentaba moito de sempre: a parte posterior dereita da metade de Juan Flórez. Un pouco máis cara o monte de Santa Margarida, na glorieta de América, estaba "La Cantera", unha pequena tasca, lugar de referencia dos amantes dos viños populares, principalmente do Bierzo, da rexouba e das partidas de cartas. O que quixese dar con Alberto non tiña máis que se achegar aí contra o mediodía a este local. Mais, curiosidades da vida, cando Alberto, forzado polas circunstancias, fixo este traslado domiciliario a súa cantina favorita xa pechara. "La Cantera" tiña moita parroquia, das rúas circundantes pero tamén  doutras zonas da cidade. A sona dos seus callos non desmerecía da do viño. Sempre me chamou a atención a clausura deste negocio, que deixou amolada á súa numerosa clientela. Naquel momento, alguén -se cadra, o propio Alberto- me revelou os motivos do peche, que agora non lembro. Non se tratou, así e todo, da conversión do espazo nun negocio máis próspero, nin de causa especulativa ningunha: pechada a cal e canto, a tasca permanece hoxe co seu aspecto exterior de antano e teño entendido que no seu interior acontece outro tanto.

Así que, desaparecida a taberna onde o viño lle traía á memoria sabores da súa terra, Alberto, que ultimamente tiña certos problemas de mobilidade, paraba agora, cando o tempo non era moi revirado, nos poucos bares da súa mesma rúa. Onde máis se lle podía ver era no que cadra xusto diante do seu portal, o "Rincón Esperanza". Alí botei con el unha boa parrafada, xa non sei se nos derradeiros días do ano pasado ou nos primeiros deste. O noso semellante sentido do humor facía moi fluída e dilingueira a comunicación. Os dous partillabamos un certo sentimento tráxico da vida. Sen dúbida, el tiña, malia que xa afastados no tempo, motivos dabondo. O gusto polo paradoxo, os dobres sentidos, os xogos de palabras, a ironía, presentes sempre nas conversas, eran os luminosos contrapesos da nosa parte máis sombriza e atribulada.

Nese longo parrafeo, que agora inevitablemente contemplo como unha despedida, estivo por momentos presente unha amiga súa, unha desas amigas que se preocupaban por el e o axudaban. Tío Alberto, tío Alberto, cató de todos los vinos, anduvo por mil caminos y atracó de puerto en puerto, cantáballe eu ás veces, unha broma ante a que el, cambiando de terzo, sorría, como recoñecéndose dalgún modo no personaxe da canción de Serrat. O certo é que, unha miga coqueto e de verbo cálido, Alberto era un sedutor. Case sempre non lonxe del había mulleres. E digo case porque tamén lle tocou nalgunha ocasión facer a travesía do deserto.  Amaba ás mulleres e, ao tempo, amolábao o feito de que pasasen a facer parte da súa vida doméstica. Este contigo pero sen ti tróuxolle algunha perda sentimental que non pareceu lamentar moito. Aínda que non sei. Vai ti saber…

Mais, antes de gozar das comodidades de morar no centro da cidade, Alberto, sen deixar de habitar na urbe, viviu como quen di na aldea, empoleirándose no primeiro andar dunha modesta e simpática casa da rúa San Pedro de Mezonzo, entre a Ronda de Nelle e a Avenida de Finisterre. Daquela non había edificio ningún construído por diante (agora só o CIFP Paseo das Pontes) e o que se espallaba ante a súa xanela era talmente unha estampa rural, unha paisaxe sementada de pequenos camiños entre pequenas árbores, ramallos e silveiras, e algún anaco de terra traballada que, co contraste do acueduto pola esquerda (o único elemento que hoxe permanece), se alongaba até a confluencia da rúa do Palomar coa avenida de Finisterre, dúas denominacións toponímicas aínda hoxe inexplicablemente non recuperadas. Resultaba curioso observar como nese anaco de aldea, no que aniñaba unha pequena pero diversa fauna, se daban as manifestacións todas dos cambios estacionais. A Alberto, urbanita de fina estampa, prestábanlle, como a min, estas cousas e a idea e o feito de ter a aldea aos seus pes.

Barcelona foi tamén cidade de acollida de Alberto. Alí viviu antes de todo o até aquí evocado e coido que foi para el un tempo feliz. No seu piso de Consell de Cent, rúa de resonancias históricas situada na chamada “cidade ideal”, concibida nos primeiros anos da segunda metade do S. XIX polo arquitecto Ildefons Cerdá, parei nalgunha ocasión camiño de Menorca. E tamén á volta. Tras dunha xornada doméstica de moita conversa e pouca condumia, a cea, tan copiosa como económica, coa que merecidamente nos agasallamos os dous e as nosas respectivas mozas naquela modesta casa de comidas atestada de persoal heteroxéneo permanece diáfana na lembranza, do mesmo modo que perdura a posterior velada nunha das terrazas das Ramblas, onde o prezo da copa superou abondo o da cea. Desde tan cobizada atalaia, compracidos, puidemos asistir a unha incesante parada, arriba e abaixo, de disfrazados e travestidos, e contemplar a celebración da vida. Andabamos abeirando o ecuador dos 70 e os artistas Ocaña e Nazario iniciaban novos modos de provocación e intervención cultural, no desexo irredutible de encher os escenarios monocromáticos da Ditadura da cor da festa e  a alegría.

Tempo despois, Alberto e máis eu, coa lembranza das nosas mozas no faiado da memoria, evocamos aquela noite simpática na que o colorido das vestimentas, a música e as cancións, se mesturaran coas sereas da policía e mesmo con tiros.

Ignoro que interese poden ter todas estas evocacións. Coido que a Alberto lle prestaría lelas e por iso xa paga a pena telas debullado. Non digo que a Alberto Carpo non lle gustase que a xente lembrase que era un dos grandes pintores contemporáneos galegos, que se formou na ESAM, École Supérieure des Arts Modernes, de Paris, que era un excelente retratista, que a súa obra máis persoal cae de cheo no expresionismo, que o esperpéntico non lle era precisamente alleo, que a muller era un dos seus temas recorrentes, que foi o principal fundador do grupo “A Carón”, que estando máis que integrado en Galicia, nunca renunciou á súa condición de leonés. Mais isto, coido eu, era xa cousa sabida.