 |
| Beatriz Batarda con Filipe Melo e João Pereira ao final do filme-concerto de La Jetée. Imaxe: João Brites / Curtas Vila do Conde |
O Curtas Vila do Conde sempre trae encontros soñados. Se a edición de 2023 ficou marcada, para min, pola presenza dunha lenda viva coma Isabel Ruth, o festival deste verán supuxo a oportunidade de conversar con Beatriz Batarda, actriz eximia de carreira coidadosamente escollida. Unha desas actrices que parece non fallar nunca, que fai fácil o difícil e está disposta a asumir desafíos interpretativos que resolve cunha precisión pouco común. Personaxes como Tânia, a inmigrante portuguesa de Great Yarmouth: Provisional Figures (Marco Martins, 2022), un papel duro, exixente e non precisamente simpático ao que ela achega verdade e comprensión. Ela propia a considera a súa mellor interpretación, "como se tivese estado a vida toda a prepararme para facer aquel filme", dime.
Unha vida, a súa, que para o cinema comezou de nena, cando foi elixida para participar en Tempos Difíceis, a estupenda adaptación de Dickens que fixo João Botelho. A súa carreira podía ter rematado aí, mais cinco anos despois xurdiu outra oportunidade inesperada diante das cámaras, o Vale Abraão de Manoel de Oliveira, unha rodaxe á cal se arrimou para acompañar a súa prima Leonor Silveira, quen soportaba con paciencia as tentativas de supervisión do veterano director. Para o seu filme seguinte, A caixa, Oliveira chamou directamente a Beatriz, que, estrañada, lle preguntou por que a convidaba a ela en vez de á Leonor, camiño de se converter na súa actriz fetiche. "Porque a súa prima é demasiado bonita para o papel", foi a resposta, unha que non deixaba dúbidas. Durante a filmación conectou moito con Luis Miguel Sintra e foi así que comezou a colaboración con el no Teatro da Cornucópia. "A partir de aí a miña vida ficou condenada", engade entre risos.
O escenario parecía un destino axeitado. "No contexto familiar", explica, "ficou máis ou menos establecido que a Leonor era actriz de cinema e que eu, de ter un lugar, tería que ser no teatro. Se callar dunha forma moi infantil iso ficou tamén dentro de min". Foi entón cando comprendeu que precisaba aprender, adquirir unha formación escénica que non tiña, ela que ademais viña de traballar con cineastas –Botelho, Oliveira–
que cultivaban un rexistro non naturalista, máis literario.
Mais as películas, pouco a pouco, foron chegando. As de José Álvaro Morais, Peixe Lua e Quaresma, e polo medio Noite Escura do João Canijo, con quen se reencontraría en Sangue do meu sangue e o díptico Mal Viver / Viver Mal, estreado o ano pasado na Berlinale. Margarida Cardoso púxoa como protagonista d'A Costa dos Murmúrios e Yvone Kane, as dúas á volta do pasado colonial portugués, e Teresa Villaverde reclamouna para Cisne e Colo. E por suposto Marco Martins, quen, antes da citada Great Yarmouth, contou con ela nas longas Alice, Como Desenhar um Círculo Perfeito e São Jorge e nunha intelixente serie de televisión creada por Bruno Nogueira, Sara, unha sátira sobre a fauna do audiovisual e os seus vicios que lle permitiu lucir as súas dotes para a comedia. Ao recuncar cos cineastas, pon en valor como se crea un amor moi grande, "un amor artístico", unha complicidade "no lugar da creación que, cando se encontra con outro artista, é moi preciosa e rara".
Falar coa Beatriz é asistir a unha impresionante clase maxistral sobre o seu oficio. Sobre a importancia da contención, mais tamén como, para conseguir esa medida exacta, cómpre antes "estoupar" nos ensaios, pois do contrario "non estou a conter nada, estou a finxir que están a acontecer cousas que non están a acontecer".
Sobre a necesidade de non caer "na trampa de facer moralismos ou querer condicionar o pensamento do espectador", pois o seu lugar debe ser "defender o imposíbel e procurar a empatía", ser capaz de, malia achar algo horríbel e talvez non aceptalo, "entender de onde é que vén e por que aquela persoa se coloca naquela posición". Ou sobre os diferentes estilos de facer humor e a capacidade de se entregar ao ridículo, un exercicio que non ten nada que ver co dominio dos tempos e a réplica no momento certo, senón cunha disposición a asumir a vulnerabilidade, a non ter o control e que é, de facto, "da escola da Traxedia, non
da escola da Comedia". Unha e outra vez Beatriz defínese como "sortuda". Sorte grandísima a nosa por convivirmos no tempo –e, ás veces, no espazo– co seu talento inmenso.
Martin Pawley. Publicado orixinalmente no Nós Diario, sábado 10 de agosto de 2024. Pode lerse tamén no blog a conversa íntegra coa Beatriz Batarda que inspira este artigo.
