A crónica do Indielisboa que esta revista publicou en xuño de 2010 era inesperadamente entusiasta. Aquela edición viña marcada polo crecemento do apoio institucional ao festival e marcou un record de entradas vendidas -44 mil- mentres polo horizonte xa se albiscaban os efectos dos problemas económicos que colocarían o país en mans do FMI, o Banco Central e a Unión Europea. Poucos días antes de que o 16 de maio de 2011 se fixera oficial a intervención e o conseguinte sometimento do país ao mandato da Troika remataba a oitava edición do Indie, esta si xa severamente afectada pola crise: o orzamento adelgazou en medio millón de euros (máis ou menos unha terceira parte) e iso reflectiuse nos contidos e finalmente tamén na asistencia de espectadores, que caía un 25% para se situar nos 33517. O contexto xeral non mudou para mellor en 2012, así que manter ou mellorar os resultados xa era de seu un éxito, e así aconteceu. Segundo o balance final emitido pola organización, nos once días que durou o festival -do 26 de abril ao 6 de maio- contabilizáronse 34797 espectadores, e o que é máis importante, medrou a media por sesión para alcanzar ratios de ocupación próximos ao 50%. 19 das 222 proxeccións colgaron o cartel de “non hai billetes”, e tamén foi moi elevada a participación nas actividades paralelas: os obradoiros do IndieJunior, as palestras e mesas redondas das LisbonTalks e a actividade nocturna, que se trasladou a unha zona emblemática da cidade, o Cais do Sodré, e ficou concentrada nunha mesma rúa -a Rúa Nova do Carvalho, rebautizada para a ocasión coma “Rua Dr. Indielisboa”- coa colaboración de diferentes locais (Musicbox, Povo, Bar da Velha Senhora, Pensão Amor, Casa Conveniente e Viking).A innegábel sensación de alivio compensa en parte a frustración dalgunhas dolorosas medidas, entre elas a de desbotar unha sección emblemática do certame, o “Herói independente”, a homenaxe que o Indie tributaba a cineastas que admira en forma de retrospectiva, e que no pasado centrou a atención en autores tan estimulantes coma Werner Herzog, Júlio Bressane, Nobuhiro Suwa, Jia Zhangke, Shinji Aoyama ou Johnnie To, ou cinematografías con espírito renovado, caso da Arxentina, Rumanía ou Alemaña. A falta de Herói houbo que conformarse cun pertinente repaso ao cinema suízo contemporáneo nun foco que baixo o título Um bando à parte presentou, entre outras, as obras dos novísimos Lionel Baier (Un autre homme, Toulouse) e Ursula Meier (L'enfant d'en haut, premiada na Berlinale). O outro foco con nome propio celebraba o cincuentenario da Viennale, a mostra que agora dirixe con bravura Hans Hurch (a entrevista que Kieron Corless lle fixo hai uns meses para Sight and Sound é un documento imprescindíbel para entender o que debe ser hoxe un festival). Cinco filmes, un por cada década, ofreceron unha visión pouco convencional do que representou e representa cada outono a cita austríaca: dos xa clásicos As margaridas de Vera Chytilová e Atención a esta prostituta tan querida de Fassbinder, fitos dos novos cinemas do leste e da Alemaña respectivamente, ao transgresor e non sempre suficientemente valorado Derek Jarman (The last of England), o documentalista e profesor en CalArts Thom Andersen (coa sensacional Los Angeles plays itself) e o cambodiano Rithy Panh, unha das maiores conciencias artísticas do cinema do presente (La terre des âmes errantes).
A sección oficial do Indie é sempre un bo termómetro para medir tendencias e descubrir autores a daren os seus primeiros pasos. É o caso do cinema chileno, que comezou o ano acumulando premios en Sundance (mellor guión para Joven y alocada de Marialy Rivas, Gran Premio do Xurado para Violeta se fue a los cielos de Andrés Wood) e Rotterdam, cun dos “Tigres” para De jueves a domingo de Dominga Sotomayor, que acabou sendo o triunfador tamén en Lisboa. No filme, un matrimonio que atravesa un momento delicado na súa relación vai cos dous fillos ao campo durante unha fin semana, nunha viaxe que nos irá desvelando sutilmente o estado das cousas. A referencia é sempre Lucía, a filla maior: o que ela entende e o que intúe, o que sospeita e o que imaxina, o dilatado tempo do traslado (e o inevitábel aburrimento infantil) e as ganas de leria. A abrumadora grandeza da paisaxe serve de fermoso pano de fondo, mais o espazo fílmico concéntrase no interior dun coche nesta road movie na que a verdadeira viaxe vai por dentro, cun rigorosísimo traballo de composición que aproveita maxistralmente xanelas, portas e espellos. 
Unha inesperada pegada chilena asomaba tamén nun dos pratos fortes da sección Observatorio: Pablo Larraín (Tony Manero, Post-mortem) é o produtor do novo de Abel Ferrara, 4:44 Last Day on Earth. As 4:44 do título é a hora na que vai acabar o mundo por causa dalgún irremediábel colapso medioambiental, e así se confirma que a apocalipse parece ser unha das grandes tendencias contemporáneas (por algo será). Sumido nunha inesperada serenidade, Ferrara imaxina a extinción da vida de maneira moi relaxada, nunha pacífica aceptación do inevitábel segundo a cal o mellor que un pode facer é compartir as horas que quedan coa persoa amada, caso de Willem Dafoe e Shanyn Leigh no filme, e matar o tempo entregados ás actividades favoritas (entre elas, pintar) e as despedidas. Noutra cruel conta atrás atópanse os reclusos no corredor da morte, coma os que interroga Werner Herzog na excepcional Into the abyss, o achegamento máis sincero e elocuente á pena capital visto en anos. Non se cuestiona a inocencia ou culpabilidade de Michael Perry (executado oito días despois de que gravaran con el unha última conversa) e Jason Burkett (condenado a cadena perpetua), acusados do asasinato dunha enfermeira e con sospeitas sobre outros dous crimes máis; o obxectivo de Herzog é reconstruír sen efectismos dramáticos o relato dos acontecementos e as súas consecuencias para as persoas envolvidas neles, apoiado na súa insuperábel capacidade para a entrevista. Foi o mellor dunha sección que aínda reservaba outras alfaias, como a orixinal recreación que do clásico Wuthering Heights de Emily Brontë fai Andrea Arnold, a anos luz de calquera tentación de acartonamento, ou o estudo sobre os animais coma obxecto das imaxes que é Bestiaire de Denis Côté.Valérie Massadian, compañeira de Pedro Costa, debuta na longametraxe con Nana, mellor ópera prima no Festival de Locarno. Encantadora e cruel, a película é unha sorte de conto infantil perverso, cunha nena de catro anos sobrevivindo en soidade nun espazo rural idílico e inquietante a partes iguais. Moito menos interesante resulta L'âge atomique de Heléna Klotz, filla de Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval, sobre unha (fracasada) noite de farra de dous mozos parisinos que discorre entre discusións e decepcións até que deciden saír da cidade e perderse un pouco polo bosque. Por máis poesía (?) que solten polas bocas o referente que se nos vén á cabeza non é o traballo dos pais de Heléna, senón outro ben máis prosaico (e por certo, de moita máis calidade): o Superbad de Gregg Mottola, do que esta viría ser, en palabras de Jaime Pena, unha versión “chichi” (e este é o momento de recomendarlles, máis unha vez, a entrevista a Hans Hurch en Sight and Sound). Postos a deambular, prefiro a Hani Furstenberg e Gael García Bernal en The loneliest planet de Julia Loktev, malia non funcionar de todo no seu retrato dunha parella de viaxe mochileiro polas montañas de Xeorxia cuxos vínculos mudan abruptamente por un xesto de covardía, tan breve coma imposíbel de rectificar, do home.
Martin Pawley. Artigo publicado no número de xuño de 2012 da revista Tempos Novos.
Ningún comentario:
Publicar un comentario