A dourada atracción dos Oscars

Karla Sofía Gascón e Zoe Saldaña en "Emilia Pérez" (Jacques Audiard, 2024). Imaxe: Wanda Films.

É difícil non deixarse seducir, dun xeito ou doutro, polo feitizo dos Oscars. Por máis que saiba que é un premio eminentemente orientado ao cinema estadounidense, e dentro del ao que ten un carácter máis comercial; por máis que saiba que á volta destes premios –e de tantos outros– hai elementos que nada teñen que ver co artístico e que é enorme o peso das campañas de promoción dos filmes mais tamén dos actores e actrices, con rostros que da noite á mañá pasan de ser pouco coñecidos a ocupar as capas das revistas e os pósters de superproducións; malia todo iso eu son, recoñézoo, un dos centos de millóns de humanos que cada inverno atende o anuncio das candidaturas e segue con curiosidade as novas que, antes e despois, dan pistas de por onde vai o vento en cada edición.

Parte do encanto vén da longa historia duns galardóns que, polo menos no primeiro medio século de existencia, definiron bastante ben, entre nomeados e triunfadores, o mellor cinema de Hollywood. Nunca estiveron, é certo, todos os que eran, mais si eran a maioría dos que estaban, e ocasionalmente mesmo sinalaron algúns fitos fóra das súas fronteiras (xa en 1939 La Grande Illusion de Jean Renoir concorreu na categoría de mellor película). Tamén celebro o nobre empeño da Academia das Artes e das Ciencias Cinematográficas na protección da memoria a través do seu museo, arquivo e biblioteca, así como na preservación do cinema, cun valioso foco nas obras experimentais co legado, por exemplo, de Stan Brakhage ou Barbara Hammer.

Cómpre salientar ademais o esforzo contemporáneo da Academia por medrar ampliando a súa diversidade: ten hoxe cinco mil membros máis ca hai dez anos e diminuíu a exaxerada proporción de homes brancos na súa composición. Sen dúbida iso explica a presenza crecente de producións non americanas e a importancia que os maiores festivais de cinema (Cannes, Venecia) teñen agora para o lanzamento de certas películas que, a priori, non pintaban tipicamente oscarizábeis, como Parásitos de Bong Joon-ho ou Drive My Car de Ryusuke Hamaguchi. Unha vez que se fixo pública a listaxe de finalistas deste ano, o Festival de Cannes sacou peito a través do seu boletín de noticias para recordar que oito títulos estreados na Costa Azul sumaran, en total, 31 candidaturas, con Emilia Pérez de Jacques Audiard á cabeza (é o filme de fala non inglesa con máis candidaturas de sempre, 13), mais tamén a Palma de Ouro Anora de Sean Baker, The Substance de Coralie Fargeat ou a animación Flow de Gints Zilbalodis.

O éxito anunciado da, para min, grotesca Emilia Pérez freou en seco coa difusión de mensaxes insultantes en redes sociais da actriz trans Karla Sofía Gascón, colocada como protagonista única fronte á suposta secundaria Zoe Saldaña, cuxo esforzo por sacar adiante tan enfático desvarío é digno de eloxio. O inexplicábel esvarón parecería aumentar as opcións de The Brutalist de Brady Corbet, que ademais reivindica, fronte á distribución en plataforma dixital de Emilia Pérez na América do Norte, a experiencia en sala e a rodaxe nun formato analóxico que levaba seis décadas sen empregarse, VistaVision, no que se fixeron obras mestras coma The Searchers de John Ford ou Vértigo de Hitchcock.

Máis grandilocuente ca grande, The Brutalist obstínase en non pasar inadvertida, mais o que manda, ao final, é a debilidade dun argumento que, en especial na segunda metade, se carga de decisións groseiras. A arquitectura Bauhaus é apenas unha escusa para falar da persecución do pobo xudeu e a súa necesidade de refuxio en Isra- el, unha "terra prometida" onde fuxir do odio que detectan aquí e acolá. Que nesa terra xa houbese xente e ocupala violentamente implique outro exterminio é un detalliño que fica fóra de campo, un pecado aceptábel para o fanatismo sionista.

A notábel recepción nas billeteiras no estado español malia as tres horas e media de duración, con case un cuarto de millón de entradas vendidas en dez días, non ten correspondencia no seu país de orixe, onde se está movendo en números máis discretos, ben por debaixo de Cónclave de Edward Berger (tan correcta como irrelevante, pouco máis ca un agradábel entretemento para ver estomballado no sofá) e sobre todo A Perfect Unknown de James Mangold, con Timothée Chalamet facendo de Bob Dylan, que, xusto por iso, vai subindo puntos. A escolla de Anora polos sindicatos de directores e produtores alenta o desexo de que Sean Baker vexa recoñecido tamén nos Oscars un talento que demostrou, máis e mellor, en Starlet, Tangerine ou The Florida Project.

Martin Pawley. Artigo publicado orixinalmente no Nós Diario o 14 de febreiro de 2025, sexta feira.