Días de memoria e metáforas

Con máis demora da xustificábel, leo por fin Días de memoria e metáforas, que é (máis ou menos) un diario pandémico escrito polo doutor en Química, profesor de secundaria xubilado e divulgador en activo Ramón Vilalta López. E malia a algunhas debilidades no que atinxe á corrección e depuración estilística, non precisamente infrecuentes nos libros autoeditados, lino con moito pracer e con inevitábel e crecente simpatía cara ao autor, un sabio á antiga usanza, un intelectual con formación científica e progresista de verdade, isto é, alguén que promove a globalización do coñecemento e a mellora da calidade de vida para toda a humanidade sen facelo de costas ao resto de seres cos que compartimos planeta.

Días de memoria e metáforas é a obra dun viaxeiro afervoado, dun lector voraz e diverso, dun home apaixonado pola ciencia. Un caderno de recordos enfiados durante o confinamento, episodios que saltan no tempo e no espazo duns países a outros, dunhas décadas a outras, alimentados polos ecos dos libros lidos, de Borges a Benedetti, Galeano ou Idea Vilariño, das cancións que se citan aquí e acolá, das obras artísticas que axudan a dar forma ás nosas identidades. É, tamén, un canto de amor ao seu Uruguay de nacemento e crianza, o país dos paxaros pintados, dos picaflores e dos ombús, un país que presume de laicismo e de servizos públicos. Se o volume funciona como marabillosa guía de viaxes, isto é especialmente certo nas moitas páxinas apaixonadas dedicadas a Uruguay e en particular a Montevideo, a cidade das múltiples augas e os ventos desbocados, en palabras de Cristina Peri Rossi, que, por culpa de Ramón, pasa a ser un destino soñado para min.

Mais se hai un trazo inequívoco en Días... é a práctica entusiasta da empatía e a súa defensa do colectivo fronte á idiotez, etimolóxica, de quen só se preocupa polo beneficio propio. Contrario ás interpretacións simplistas de fenómenos complexos, a única división binaria en que se recoñece o autor é a que distinga “os que explotan e os que son explotados, (...) os que non respectan dos que aprenderon a respectar, os que non queren dos que queren, os que dividen innecesariamente dos que non confunden as persoas con bits do código binario”. Lonxe da soberbia e a crueldade inherente a esa abxecta divulgación tecnófila axeonllada ao servizo das corporacións, Ramón é un humanista clásico, unha persoa curiosa polo mundo no que vive, polo mundo que o antecedeu e polo mundo que o sobrevivirá. Cústame comprender como as editoriais galegas convencionais non perseguen a Ramón para publicarlle libros co acabado que estes merecen: gañarían moito os seus catálogos e nós como pobo. Precisamos moitas máis voces científicas como a súa, voces que, como escribiu Luís Sepúlveda, non confunden a mentira co engano.

Martin Pawley