O sublime amor da amizade

Anoche conquisté Tebas (Gabriel Azorín, 2025)

Inspiradas pola frutuosa traxectoria da Quincena de Cineastas de Cannes, en 2004 dúas asociacións de profesionais do cinema de Italia puxéronse de acordo para fundar, ao abrigo da Mostra de Venecia, un evento independente, as Giornate degli Autori, máis aberto á creación independente e innovadora. Á marxe das tentacións cara aos títulos de impacto e as celebridades que inevitabelmente invaden os grandes festivais, a programación desta clase de seccións paralelas pode (ou debe) guiarse tan só polo valor cinematográfico das propostas que acolle, sen medo a incumprir expectativas: ninguén agarda que da Quinzaine ou das Giornate saian, para entendérmonos, algúns dos filmes máis populares do ano a nivel mundial ou que sirvan como antesala dos Oscar, como si acontece coas competicións de Cannes e de Venecia. Felizmente, hai moita vida (e as máis das veces, mellor) fóra dese primeiro plano da atención mediática tutelada polas axencias de vendas e as campañas publicitarias.

O 2 de setembro tivo a súa estrea oficial nas Giornate, como preludio dunha encomiábel carreira internacional, o filme Anoche conquisté Tebas, dirixido por Gabriel Azorín e con espléndido guión del e do consigliere Celso Giménez, unha coprodución entre DVEIN Films, Filmika Galaika e Bando à Parte que é xa un dos títulos fundamentais de 2025 (e da década). No inicio, un grupo de mozos que falan portugués cruzan unha poza pantanosa e chegan até unha construción abandonada mentres charlan sobre un xogo virtual de guerra no que tomaron parte. Un espectacular plano aéreo amósanolos de camiño a un antigo campamento romano, o ourensán Aquis Querquennis, onde proseguirán a charla mentres se moven entre os restos históricos. Na contorna, un grupo de turistas recibe información sobre este espazo por parte dunha guía galega, que explica como hai dous mil anos os soldados romanos atoparon alí perto un nacemento de augas termais. Preséntanse así as termas de Bande, que serán o escenario único para todo o que resta de filme. O grupo de mozos métese nas piscinas e déixase acariñar pola beleza e a placidez do ambiente mentres cae a luz do día e empezan a asomar as primeiras estrelas; cunha aplicación do móbil tentan identificar os puntos de luz que aparecen no ceo. En breve será noite pechada e o plano farase máis e máis escuro, nun impresionante traballo coa luz do director de fotografía Giuseppe Truppi.

É un intre de relaxación e sosego que dá paso a un plano fixo de vinte minutos de extrema emoción, un fito do cinema contemporáneo. Dous dos mozos, António (Santiago Mateus) e Jota (António Martim Gouveia) repousan en cadansúa bañeira ao ar libre na escuridade, envoltos polo vapor que emana da auga quente. A intimidade facilita o diálogo sincero, a liberación de pensamentos que deben botarse fóra. A expresión da admiración cara ao outro, mais tamén a certeza de que os soños adolescentes non se van cumprir ("Não farás nada do que me havias dito"), que a vida que se abre a partir de agora vainos levar por camiños separados e que o tempo com- partido está chegando á súa fin ("Tenho medo de não voltarmos estar assim como estamos hoje. Pensas nisto? Isso é uma coisa que acontece ás pessoas. Vanse separando, fazem de conta que não notam e..."). O medo a que a amizade se desfaga pola distancia, pola inacción, por non seguir creando recordos comúns. A tristeza, ao final, de sentírmonos sós.

A seguinte escena lévanos, no mesmo lugar, a outro tempo, na Idade Antiga; a lingua que escoitamos é o latín. Hai máis personaxes, mais o foco está posto en Aurelio (Oussama Asfaraah) e Pompeio (Pavel Čemerikić), de novo dous amigos que conversan de noite mentres toman un baño. É outro transo de ruptura, desta vez provocado pola guerra que os obriga a ir moi lonxe, até a Dacia ("Non quero matar ninguén, nin que me maten", di Aurelio). Onte e mañá, por máis séculos que transcorran, os sentimentos non mudan; haberá sempre unha mesma vontade de termos na nosa vida outras persoas, de facérmonos mellores con elas, de recibirmos o seu cariño e o seu coidado, e de devolvérllelo, como ingrediente principal para a felicidade e a esperanza. Nada máis lóxico, pois, que o derradeiro plano, outro prodixio de composición, acabe por conectar épocas, tristezas e afectos: baixo a maxestosa vulnerabilidade que induce a noite, os corpos sen roupa, unha vez que se desprenden de toda sorte de artificios, desvelan a esencia que os irmanda e iguala a través dos tempos, a humana necesidade de agarimo e compaña, de querer e ser querido.

Martin Pawley. Artigo publicado orixinalmente no Nós Diario o 5 de setembro de 2025, sexta feira.